PWC: Nederland doet het relatief goed, maar ondernemingsklimaat verslechtert sinds 2018

De Business Climate Heatmap is opgebouwd uit 65 indicatoren, verdeeld over zes thema’s: menselijk kapitaal, infrastructuur, macro-economie, veiligheid, bestuur en handel. Uit de Heatmap blijkt dat het ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2018 nog verbeterde, maar daarna een daling inzette. Voor het derde jaar op rij ligt het niveau inmiddels onder dat van 2013.

Gestaag achteruit

Volgens hoofdeconoom Barbara Baarsma is dit geen tijdelijke terugval meer, maar een neerwaartse trend die zorgwekkend is, omdat een goed ondernemingsklimaat de basis vormt voor economische groei en brede welvaart. Zij wijst erop dat Nederland in 2013 nog in de nasleep zat van de financiële crisis, die hier langer doorwerkte dan in andere Noordwest-Europese landen. Hoewel de economie nu in betere conditie is, is het ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2024 gestaag achteruitgegaan.

De verdere verslechtering tussen 2023 en 2024 is het gevolg van meerdere factoren. Zo verslechterde de politieke stemming rond bedrijven en nam de economische beleidsonzekerheid toe. Daarnaast scoorde Nederland lager op milieu, begrotingsbeleid en handel als aandeel van het bbp. Volgens Baarsma zijn de verschillen per jaar soms klein, maar is er over meerdere jaren duidelijk sprake van een gestage verslechtering op verschillende gebieden.

Effecten regering-Trump nog niet zichtbaar

De data lopen tot en met 2024, waardoor het effect van de tweede regering-Trump nog niet zichtbaar is. Volgens Baarsma bieden de huidige resultaten geen garantie voor de toekomst. Zij verwacht dat volgend jaar in verschillende indicatoren een duidelijk 'Trump-effect' zichtbaar zal worden.

Nederland in top vijf

In internationaal perspectief presteert Nederland consequent beter dan België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland, maar verliezen we sinds 2013 terrein ten opzichte van Denemarken, Zwitserland, Luxemburg en Ierland. Op basis van de 65 indicatoren blijft Nederland sinds 2018 wel in de top vijf, terwijl de koplopers verder uitlopen. Volgens Baarsma hangt de uitkomst van een internationale vergelijking altijd af van de gekozen landen en is het belangrijk te kijken wat we kunnen leren van landen die beter scoren dan Nederland. Daarom is ook Singapore meegenomen in de analyse, een land met een hoog ondernemingsklimaat. Omdat daar slechts voor 45 van de 65 indicatoren data beschikbaar zijn, is Singapore buiten de internationale heatmap gehouden.

Inzetten op kennis en innovatiekracht

Agnes Koops, voorzitter van de raad van bestuur van PwC Nederland, herkent de zorgen over het ondernemingsklimaat ook bij klanten. Zij roept niet alleen het toekomstige kabinet, maar ook ondernemers op om samen verantwoordelijkheid te nemen voor verbeteringen. Volgens haar beschikt Nederland over veel kennis en innovatiekracht en is het benutten daarvan van groot belang. Naast het aanspreken op verantwoordelijkheden moeten overheid en bedrijven samenwerken aan oplossingen. Op verschillende thema’s uit de Business Climate Heatmap, zoals innovatie en leefruimte, kunnen beide partijen bijdragen om Nederland vooruit te helpen. Met gezamenlijke inspanningen kan het ondernemingsklimaat met grote stappen worden verbeterd.