Goede samenwerking douane en bedrijfsleven waardevol in Oekraïnecrisis

“Laat ik voorop stellen dat de oorlog in Oekraïne verschrikkelijk is. Er is groot menselijk leed en dat in onze achtertuin”, aldus Kooij. “De afgekondigde sancties tegen Rusland en Belarus hebben impact op de profielen die wij hanteren. Die profielen helpen ons bij het selecteren van containers voor een controle. Om dat goed te kunnen inregelen hebben we na het afkondigen van het sanctiepakket vorig weekend alle containers in de Rotterdamse haven met bestemming Rusland geblokkeerd. Dat ging om in totaal 6000 containers, waarvan er nu nog zo’n 1000 over zijn.”

Goed overleg over vrijgave

Die vrijgave kon volgens Kooij mede zo snel worden georganiseerd dankzij goed overleg met het bedrijfsleven. “Na het blokkeren van de containers hebben we onze aanpak vastgesteld. Eerst hebben we de containers met levensmiddelen vrijgegeven, want die vielen zeker niet onder de nieuwe sancties. Daarna hebben we gekeken welke containers er ook zeker niet op de sanctielijsten staan. Dan blijft er een aantal containers over waar twijfel over is en waar bijvoorbeeld aanvullend informatie over is opgevraagd.”

Met het instellen van de sancties kwam er ook binnen de douane een heel proces op gang. “Ten eerste moeten wij goed uitzoeken wat er precies in het sanctiepakket zit en daar de profielen op aanpassen. Vervolgens communiceren we dat intern, zodat de bedrijfscontactpunten en de douanetelefoon op de hoogte zijn. Als dan eenmaal de profielen worden toegepast, dan raakt dat het bedrijfsleven en wordt bij bedrijven de impact zichtbaar. Wij proberen dat goed te monitoren en er samen achter te komen welke vragen er leven en hoe we alles zo goed mogelijk kunnen doen. Antwoorden op generieke vragen zijn ook via de website van de RVO in te zien, maar je hebt altijd te maken met grijze gebieden of twijfel. Dan kunnen wij uiteraard helpen.”

Volgens Kooij heeft de hele operatie natuurlijk wel invloed gehad op andere delen van de douane. “Het is vooralsnog een administratieve klus. Daarvoor hebben we snel extra mensen bijgezet en andere werkzaamheden wat opgeschoven. Wij zijn het wel gewend om met veranderende omstandigheden om te gaan. Dat is ook nodig, want de wereldhandel is niet een stabiel gegeven. Er verandert elke dag wel iets en we hebben al eerder zaken gehad die veel impact hadden, zoals de brexit.”

Perspectief bieden

De handhaving is dan ook niet in het geding, aldus Kooij. “Wij staan daar voor opgesteld. Maar samen met het bedrijfsleven hebben we een historische, goede band om er voor te zorgen dat er zo weinig mogelijk onnodig oponthoud is in het logistieke proces. In deze situatie zie je hoe waardevol dat is. Met een paar telefoontjes en berichten kunnen we ontzettend snel schakelen. Iedereen begrijpt deze maatregelen en snapt onze rol daarin. Wij handhaven die maatregelen. We zijn voortdurend in gesprek met elkaar over het tempo waarin, het vrijgeven van informatie en welk perspectief er is. Dat is voor bedrijven heel belangrijk.”

Bedrijven die exporteren naar Rusland en een zo soepel mogelijke doorgang willen, moeten volgens Kooij zorgen dat informatie over de zending op orde is. “Geef goed aan wat er in de container zit en zorg dat de achterliggende informatie ook beschikbaar is. Dat is ook belangrijk voor de expediteurs om te regelen. Want wij halen niet in bij twijfel, dus dan zal de container geblokkeerd worden. Hoe sneller de juiste informatie beschikbaar is, hoe sneller wij kunnen beoordelen of de container door kan. Containerterminals in Rotterdam laten ons nu al weten wat er aan komt met bestemming Rusland. Zo hebben wij alle informatie al voordat ze daadwerkelijk aankomen in de haven. Dat scheelt, want dan kunnen we sneller aangeven welke container wel eventueel onder het sanctiebeleid valt en welke niet.”

Toekomstscenario

In 2014, toen Rusland De Krim annexeerde, daalde het goederenaanbod na een reeks van sancties. “Ik heb gelezen dat er al rederijen stoppen met varen op Rusland en dat anderen alleen nog varen met levensmiddelen die van belang zijn voor de Russische bevolking. Wij verwachten dat het goederenaanbod verder zal dalen. Zaken waar het schuurt, gaan we samen met het bedrijfsleven oplossen, waardoor het aantal incidenten minder zal worden. De combinatie van een lager aanbod en het beter ingeregeld zijn met elkaar zorgt ervoor dat het goed beheersbaar blijft.”

Ook met de verre toekomst is de douane al bezig. “We weten nog niet wat er gaat komen. Het kan echt alle kanten opgaan en daar houden wij dan ook rekening mee. Zo zijn we druk met het bedenken van toekomstscenario’s. Die gaan wij op een gegeven moment ook delen met het bedrijfsleven. De goede samenwerking gaat ons er doorheen helpen, dat weet ik zeker.”