AI: impuls of belemmering voor wereldhandel?

Voorspellen en realtime volgen

Allereerst is internationale handel deels een oefening in het spotten van trends en het voorspellen wie wat, waar, wanneer en in welke hoeveelheden wil kopen. AI kan enorme datasets scannen om de patronen en trends te ontdekken die helpen om de hotspots van de wereldhandel nauwkeurig te voorspellen. Ook heeft AI het potentieel toeleveringsketens te ­vereenvoudigen. AI-algoritmen kunnen een breed scala aan gegevens scannen om de toeleveringsketens en leveringsroutes te identificeren die in bepaalde omstandigheden het meest optimaal zijn. Dit kan de kosten verlagen en tegelijkertijd betrouwbaardere handelsnetwerken creëren.

AI verbetert bovendien de zichtbaarheid en controle. In ­combinatie met internet-of-thingstechnologie kan AI goederen volgen terwijl die landen, continenten en oceanen doorkruisen. Kopers kunnen hun bestellingen realtime volgen, zodat ze zich kunnen voorbereiden op vertragingen of verstoringen en deze kunnen voorkomen. Ook handig: AI kan klantgerichte communicatie verbeteren. Intelligente AI-gestuurde chatbots kunnen in hun eigen taal met klanten praten, ze verzendupdates en tot op de minuut nauwkeurige schattingen van de leveringsdatum geven en al hun vragen beantwoorden.

Vergroten technologiekloof

AI is dus op diverse manieren te gebruiken om de wereldhandel te stroomlijnen, maar er zijn ook potentiële nadelen aan de acceptatie van AI. Misschien wel het meest voor de hand liggende is dat AI de productiviteits- en handelskloof tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden verder kan vergroten. "In de nabije toekomst zullen rijkere landen waarschijnlijk het meeste geld uitgeven aan AI", zegt Theo Smid, senior econoom bij Atradius. "Als de technologie zijn belofte waarmaakt, zullen de resulterende productiviteits- en efficiëntieverbeteringen bedrijven in die [rijkere, red.] landen een aanzienlijk voordeel geven ten opzichte van concurrenten in ontwikkelingslanden."

Achtergebleven landen kunnen moeite hebben om hun ­achterstand in te halen. AI-software kan relatief goedkoop in gebruik zijn, maar in een wereld waar 2,6 miljard mensen nog steeds geen toegang hebben tot internet, vergt het optimaal benutten van deze technologie grote investeringen in infrastructuur. Veel ontwikkelingslanden zullen op korte termijn moeite hebben om deze investeringen – in onder andere elektriciteitsopwekking, gegevensopslagcapaciteit, en breedbandverbindingen – te doen.

Aan de andere kant van de keten hebben bedrijven toegang nodig tot kredieten om IT-apparatuur te kopen of te upgraden. Bovendien hebben ze talent nodig: specifiek opgeleide medewerkers die AI-tools implementeren, deze draaiende houden en de gegevens die de tools produceren analyseren. Ook hiervoor is een investering nodig. Zoals elke nieuwe technologie vergroot AI op korte termijn waarschijnlijk de wereldwijde kloof in IT-vaardigheden die al bestaat.

Verkleinen handelsnetwerken

In dat scenario worden achtergebleven landen minder concurrerend op de internationale markten, waardoor de groei van de wereldhandel wordt beperkt. AI-algoritmen die voortdurend enorme hoeveelheden gegevens scannen – van ­financiële documenten tot weerpatronen – om de meest kosteneffectieve en betrouwbare producenten te identificeren, zullen snel producenten verwijderen die op basis van die gegevens een risico zijn. Algoritmen kunnen ook worden gebruikt om politieke of reputatierisico's te identificeren. Geopolitieke spanningen zorgen nu al voor een meer gepolariseerde handelswereld, met de Verenigde Staten (VS) en Europa aan de ene en China en Rusland aan de andere kant. AI kan het gemakkelijker maken schakels van de toeleveringsketen uit 'onvriendelijke' landen weg te halen en meer in te zetten op nearshoring en reshoring. Aan de andere kant is produceren dichter bij huis weer beter voor het klimaat. Kort gezegd: het opwerpen van handelsbarrières, maar ook het wendbaarder inrichten van supplychains kan gemakkelijker zijn in een AI-gestuurde wereld.

Overwegingen rond de privacy van gegevens, intellectueel eigendom en nationale veiligheid spelen ook een rol. De VS en andere landen hebben al exportbeperkingen opgelegd rond geavanceerde chipproductietechnologie om de opmars van de Chinese halfgeleiderindustrie te vertragen. AI kan internationale samenwerking op het gebied van handelsbeperkingen effectiever maken. Het zou zelfs kunnen worden gebruikt om zijn eigen wereldwijde proliferatie te vertragen.

Intellectueel eigendom

Uitdagingen op het gebied van intellectueel eigendom (IE) kunnen ook leiden tot meer protectionisme. Verschillende benaderingen van intellectueel eigendom kunnen spanningen tussen landen veroorzaken. Dit kan leiden tot ­handelsbeperkingen rond digitale goederen en nieuwe belemmeringen voor de export van digitale diensten.

Dergelijke problemen kunnen ontstaan door IE in de AI-tools zelf, of door goederen die zich uitstrekken over fysieke en digitale werelden. Zoals zelfrijdende auto's en industriële robots. Deze producten maken gebruik van zeer geavanceerde AI en kunnen in de toekomst te maken krijgen met import- en exportverboden op basis van nationale veiligheids- of IE-beschermingsoverwegingen. Dit gebeurt nog niet, maar het handelsbeleid op deze gebieden is gefragmenteerd en is onoverzichtelijk en rijp voor modernisering. Zelfs als er geen nieuwe handelsbeperkingen zijn, kan de inconsistentie van het huidige beleid rond AI en digitale gegevensstromen internationale handel ontmoedigen of de kosten ervan verhogen.

Obstakels overwinnen

Voorstanders van het positieve scenario zeggen dat, ongeacht de genoemde uitdagingen, het productiviteitsverhogende potentieel van AI alle andere overwegingen overtreft. Deze mening deelt onder meer de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, die pleit voor verdere liberalisering van de handel in informatie- en communicatietechnologie om het maximale uit de AI-revolutie te halen. Maar het is duidelijk dat er obstakels moeten worden overwonnen om het optimistische scenario te realiseren. Een groot deel van de wereld zou kunnen achterblijven naarmate AI zich verder ontwikkelt, waardoor het potentieel van de groei van de wereldhandel wordt belemmerd. Aan de andere kant kunnen AI-tools ontwikkelingslanden helpen concurreren, als overheden en particuliere ondernemingen ook investeren in lokale infrastructuur en vaardigheden.

Op andere manieren zou AI een nieuw tijdperk van protectionisme kunnen versterken, door landen de middelen te geven om kwetsbaarheden in hun toeleveringsketens te identificeren en barrières op te werpen tegen goederen uit landen die niet voldoen aan nieuwe IE- of nationale veiligheidsnormen. Dit kan de polarisatie van de wereldhandel bespoedigen, maar bevriende landen ook gemakkelijker laten samenwerken om meer met elkaar te handelen. Zo biedt AI de intelligentie om onshoring en nearshoring eenvoudiger te maken.

Met dit in gedachten hangt de rol die AI speelt in de internationale handel waarschijnlijk grotendeels af van bredere geopolitieke ontwikkelingen. Met een technologie die het potentieel heeft om grensoverschrijdende handel zowel te verbeteren als te beperken, zullen politici en beleidsmakers uiteindelijk een grote stem hebben in wat de impact ervan is.