Trends in Export 2025: exporteurs blijven positief

Terugkijkend op 2024 blijkt dat de exportgroei met slechts 1 procent aanzienlijk lager uitviel dan de eerder verwachte 7 procent voor dat jaar. Hoewel er dus nog steeds sprake is van groei en Nederlandse exporteurs met een verwachte 6 procent aan exportgroei gematigd optimistisch zijn, lijkt groei niet langer vanzelfsprekend. Zo heeft een minderheid (38 procent) in 2024 zijn omzet zien groeien, terwijl 28 procent die zag dalen, zodat onder de streep slechts sprake is van 1 procent groei. Het aantal bedrijven met een positieve omzetverwachting ligt per saldo op 43 procent. Dat is veel minder dan in voorgaande jaren, toen dit voor de helft van de bedrijven gold. Het gematigde vertrouwen in het economische klimaat is met een rapportcijfer van 6,2 vergelijkbaar met het niveau van 2022 en is sindsdien niet hersteld.

Aangezien het onderzoek is gedaan in de periode van december 2024 tot en met januari 2025, is de verwachting dat het nieuwe handelsbeleid van de Verenigde Staten (VS) de uitkomsten van het onderzoek verscherpt. Een voorproefje daarvan kan het volgende zijn: hoewel Amerika in 2025 nog steeds de meest gewilde nieuwe exportmarkt is, staat dit land volgens het onderzoek ook in de top tien van landen waar exporteurs hun omzet zagen dalen. 30 procent van de bedrijven die naar de VS exporteerden, boekte in 2024 een lagere omzet dan het jaar daarvoor.

Hoe dan ook: tijdens de presentatie van het rapport in Circa Amsterdam waren de escapades van de Amerikaanse president Donald Trump met zijn invoerheffingen hét onderwerp van gesprek. Hoewel de heffing van 20 procent voor landen uit de Europese Unie voor 90 dagen is uitgesteld en verlaagd naar 10 procent, heerst er bij veel bedrijven nog steeds onzekerheid. Zo blijven de heffingen op staal en aluminium en producten daarvan, auto’s en auto-onderdelen gehandhaafd en komen er mogelijk nog heffingen op farmaceutische producten, koper en hout. Bovendien kan de uit de hand gelopen handelsoorlog tussen de VS en China negatieve gevolgen hebben voor de Europese economie.

Niet verbazingwekkend

“Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de deelnemers aan Trends in Export handelsoorlogen en geopolitieke disrupties, na personeelstekorten, als hun grootste uitdaging zien”, aldus Bart Jan Koopman, algemeen directeur van evofenedex. “In dit speelveld moeten Nederlandse bedrijven zich rekenschap geven van de valkuilen en kansen die er in het buitenland liggen, zowel op bekende als nieuwe afzetmarkten. Wat de kansen betreft, doen exporteurs er goed aan die vooral ook te zoeken op de Europese markt. Ook is het mogelijk dat er nieuwe kansen ontstaan dankzij samenwerking met andere landen en handelsblokken, zoals India en het Zuid-Amerikaanse Mercosur. Want de wereld is groter dan alleen de VS. Op de langere termijn kan de wereldhandel daardoor aanzienlijk veranderen.”

Uit het onderzoek blijkt ook dat de meeste exportomzet onveranderd uit de Europese Unie (EU) komt. Exporteurs melden dat ze 67 procent van hun exportomzet binnen de interne markt realiseren. Duitsland is al jaren nummer 1- exportland voor Nederlandse bedrijven. België, Frankrijk, Italië en Spanje staan respectievelijk op de tweede, derde, vierde en vijfde plek als handelspartners in de EU, wat gelijk is aan vorig jaar. Vanwege de Brexit in 2020 is het Verenigd Koninkrijk dit jaar voor de vierde keer de nummer 1 van exportbestemmingen buiten de EU, gevolgd door de VS, Zwitserland, Noorwegen en China op respectievelijk de tweede, derde, vierde en vijfde plek, wat ook gelijk is aan vorig jaar. Een overgrote meerderheid van de exporteurs ziet Europa over drie tot vijf jaar en vijf tot tien jaar nog steeds als de meest kansrijke regio, op grote afstand van de overige regio’s. Een beeld dat we elk jaar terugzien.

VS gedaald

De Verenigde Arabische Emiraten voeren in 2025 de ranglijst aan met exportlanden waar het vaakst een omzetstijging wordt verwacht. 68 procent van de bedrijven die naar dat land exporteert, verwacht daar een omzetstijging te realiseren. Saoedi-Arabië staat met 52 procent op de derde plek, vlak na Polen met 53 procent. De VS, in 2023 nog het vaakst genoemd als omzetstijger, zijn gedaald naar de zevende plek op deze ranglijst. Duitsland en Turkije voeren de lijst van verwachte omzetdalers aan.

Het onderzoek toont opvallende cijfers voor Duitsland, dat nog altijd de belangrijkste handelspartner van Nederland is. Als we kijken naar de top tien van gerealiseerde omzetdalers in 2023 en 2024 en die van verwachte omzetdalers voor 2024 en 2025, zien we dat Duitsland in alle vier de lijstjes voorkomt. Net als het Verenigd Koninkrijk als gevolg van de Brexit.

Tom Kaars Sijpesteijn, directeur van Atradius Nederland: “In Duitsland is al enige tijd, in het bijzonder in de auto-industrie, sprake van economische stagnatie. De gevolgen hiervan worden ook voor Neder­landse exportbedrijven steeds duidelijker zichtbaar. Zo zien we in 2024 voor het eerst dat Nederlandse bedrijven in Duitsland per saldo een daling van de export realiseerden. Daarnaast staat Duitsland al drie jaar in de top zeven van landen waar exporteurs te maken kregen met betalingsachterstanden. Deze optelsom van ontwikkelingen kan de positie van Duitsland als onze belangrijkste exportbestemming op termijn onder druk zetten.”

Striktere betalingscondities

Ook dit jaar zijn Nederlandse exporteurs strikter geworden in hun betalingscondities. De verslechterde kredietwaardigheid van internationale klanten draagt daar in belangrijke mate aan bij. Landen waar sprake is van de grootste betalingsproblemen zijn Frankrijk (12 procent van de exporteurs ervaart daar problemen), Italië (9 procent), Spanje (8 procent), Duitsland (8 procent) en het Verenigd Koninkrijk (8 procent).

“Nederlandse exporteurs doen er goed aan hun risicomanagement te versterken en hun blootstelling aan kwetsbare markten goed door te lichten. In deze onzekere tijden biedt een goede screening van internationale afnemers veel houvast, omdat bedrijven zo een goede inschatting kunnen maken van mogelijke risico’s”, benadrukt Kaars Sijpesteijn.

Verantwoord omgaan met risico’s was dit jaar ook het thema van Trends in Export. De wereld verandert snel, en de veranderingen gaan verder dan alleen nieuwe trends. Machtsblokken verschuiven, handelsrelaties worden herzien en protectionisme neemt toe. Voor exporteurs betekent dit dat bedrijven risico’s goed moeten kunnen inschatten, hiermee moeten kunnen omgaan en hun export zo moeten inrichten dat ze structureel kunnen handelen. Onder het motto ‘Succesvol blijven exporteren in een risicovollere wereld: van instinct naar inzicht’ werd onderzocht hoe bedrijven omgaan met deze nieuwe realiteit.

Proactief handelen

36 procent van de bedrijven in het onderzoek liet weten geen exportstrategie te hebben. Circa een kwart moest het antwoord op de vraag schuldig blijven. De overige bedrijven noemden ‘twee tot vijf jaar’ het vaakst als de periode waarvoor een exportstrategie was vastgesteld. Perioden langer dan vijf jaar werden weinig genoemd. Daarnaast antwoordde circa een kwart van de ondervraagde bedrijven dat ze de huidige exportmarkten niet evalueren. Evenzoveel bedrijven doen dat juist elke twee tot drie maanden. Een kwart evalueert met een lagere frequentie en een zeer bescheiden aandeel doet dat alleen ad hoc bij problemen of bij het betreden van nieuwe markten. Bovendien weet een kwart het eigenlijk niet.

“De constatering dat veel ondernemers geen heldere exportstrategie hebben, blijft onverminderd relevant. Sterker nog: het belang van strategisch denken is alleen maar toe­genomen. Te veel exporteurs handelen nog reactief en op gevoel. In deze tijden is het een must vanuit een strategie proactief te handelen”, aldus Mischa German van evofenedex, die exportmanagers van lidbedrijven ondersteunt.