Strategisch omgaan met intellectueel eigendom

Het intellectueel eigendomsrecht beschermt tegen het namaken of gebruiken door derden van intellectuele creaties die je zelf hebt ontworpen of bedacht, en geeft jou als houder van die rechten een monopolie op het gebruik van die producten of creaties. Daarbij kan het gaan om het ontwerp van een product, een tekst, een uitvinding, foto’s en nog veel meer. De belangrijkste intellectuele eigendomsrechten zijn: merken-, handelsnaam-, modellen-, octrooi- en auteursrechten. Hieronder beschrijf ik de intellectuele eigendomsrechten waarmee exporteurs in de praktijk het meest mee te maken hebben.

Merkenrecht

Het merkenrecht omvat woord- of beeldtekens waarmee je jouw producten onderscheidt van andere producten. Bekende voorbeelden zijn de logo’s van Volkswagen, McDonalds en Starbucks. Om bescherming te kunnen krijgen, moet je het merk registreren. Registratie binnen de Benelux kan bij het Benelux Bureau voor het Intellectuele Eigendom (BOIP). Voor een internationale registratie of een registratie per land, kun je een aanvraag indienen bij het BOIP. Het is ook mogelijkheid een registratie te doen voor de gehele Europese Unie; dit kan bij het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO). Voor een wereldwijde registratie kun je een aanvraag indienen bij de World Intellectual Property Organization (WIPO).

Handelsnaamrecht

De handelsnaam is de naam waaronder een onderneming of een deel daarvan wordt gedreven. De handelsnaam hoef je niet te registreren bij een instantie om bescherming te verkrijgen. Het is wel een vereiste dat de handelsnaam daadwerkelijk gebruikt wordt in de praktijk om bescherming te kunnen genieten. Voor optimale bescherming wordt wel geadviseerd de handelsnaam ook te registeren. Dit kan op dezelfde wijze als bij een merk.

Modellenrecht

Het modellenrecht is een recht dat in de praktijk wat minder bekend is, maar je kunt het goed gebruiken om producten te beschermen. Het modellenrecht omvat modellen of tekeningen die worden gebruikt voor het creëren van een product, zoals een ontwerp of tekening van een meubel, auto of schoen. De registratie van een model kan ook bij de hiervoor genoemde instanties en op dezelfde wijze als bij het registreren van een merk.

Distributieovereenkomst

Het registeren van intellectuele eigendomsrechten is dus essentieel voor het beschermen van je producten in het buitenland en zorgt ervoor dat je de juridische risico’s bij export zoveel mogelijk beperkt. Naast een registratie is het raadzaam afspraken te maken met afnemers over het gebruik en de overdracht van intellectuele eigendomsrechten. Denk bijvoorbeeld aan het vastleggen van afspraken hierover in een contract met een distributeur. Een recht en een plicht voor de distributeur om het merk in ongewijzigde vorm slechts voor de verkoop van de producten te gebruiken, mag daarbij niet ontbreken.
De distributeur verkrijgt een zogenaamde licentie voor het gebruik van het merk maar verkrijgt daarmee niet de intellectuele eigendomsrechten op de producten. De voorwaarden voor het gebruik moeten duidelijk in het contract worden omschreven. Dit gebruiksrecht zal moeten komen te vervallen vanaf de datum waarop de overeenkomst eindigt. Verder kun je jouw distributeur verplichten inbreuken op intellectuele eigendomsrechten zo spoedig mogelijk te melden, zodat je de schade in het buitenland zoveel mogelijk beperkt.

Licentieovereenkomst

In de praktijk kun je ook afspraken maken over het gebruik van intellectuele eigendomsrechten door andere partijen door middel van een licentie. Een licentie kun je verlenen voor onder meer octrooien, software, modellen- en merkenrechten. Met een licentie kun je het (exclusieve) gebruiksrecht geven aan een andere partij, maar hierdoor is de houder van het intellectuele eigendomsrecht niet meer exclusief bevoegd het product te gebruiken. Het is daarom raadzaam een vergoeding te vragen als je een licentie verstrekt. Dit wordt ook wel een royalty genoemd. Neem de afspraken hierover ook op in de licentieovereenkomst.

Samenwerkingsovereenkomst

Ben je van plan samen met een andere partij een product te ontwikkelen? Stel dan een samenwerkingsovereenkomst op en leg daarin duidelijk vast wie de intellectuele eigendomsrechten verkrijgt en hoe er wordt omgegaan met het verstrekken van licenties aan andere partijen. Zonder een samenwerkingsovereenkomst kunnen er discussies ontstaan over wie de rechtsgeldige houders zijn van de intellectuele eigendomsrechten.

Conclusie

Als je producten exporteert, is het verstandig extra aandacht te besteden aan de bescherming van de intellectuele eigendomsrechten. Kijk daarom goed in welk land of gebied er bescherming gewenst is en zorg ervoor dat je daar je intellectuele eigendomsrechten registreert. Contracten met afnemers zoals distributeurs verdienen ook extra aandacht als je producten exporteert waarop intellectuele eigendomsrechten rusten. Door hierover goede afspraken te maken, zorg je ervoor dat het risico op een inbreuk zoveel mogelijk wordt beperkt.