"Bereid je voor op geopolitieke disrupties"

Slimmer en sneller

Wat kunnen bedrijven nu concreet doen om zich voor te bereiden op een geopolitieke disruptie van hun productie­-en handels­ netwerk? Diels: “Omdat je vaak niet ineens van leverancier kunt veranderen, is het goed ervoor te zorgen dat je niet afhankelijk bent van één leverancier. Dit kan door alvast een klein deel van je inkoop bij een ander te doen en daar een goede relatie mee op te bouwen. Die andere leverancier is misschien net iets duurder, maar kan bij een bepaald geopolitiek conflict wel betrouwbaarder zijn. Als iedereen dan op zoek gaat naar een nieuwe leverancier, heb jij een voorsprong op je concurrenten.”

De kern van het omgaan met geopolitiek risi­co’s is volgens Diels dat je daarvan bewust bent en net iets slimmer en sneller te werk gaat dan je concurrenten. Dat is meestal vol­ doende om het verschil te maken en in te kunnen spelen op de kansen die zo’n crisis vaak ook met zich meebrengt. Bijvoorbeeld als je bepaalde grondstoffen of onderdelen levert die je klanten systematisch nodig hebben. Als je ineens de enige betrouwbare leverancier bent omdat je een grotere voor­raad hebt aangelegd, kun je gedurende de (vaak paar) maanden dat er een tekort bestaat je bestaande klanten tevreden stellen. En nieuw marktaandeel veroveren, omdat je concurrenten niet kunnen leveren.

Autoritaire leiders

Diels verwacht de komende jaren meer poli­tieke conflicten die kunnen zorgen voor meer disrupties van de productie­-en handelsketens. Dit komt volgens hem door drie trends. “Allereerst door de verande­rende machtsbalans door de opkomst van China tegenover de Verenigde Staten. Door de geschiedenis heen hebben we in de meeste situaties gezien dat als zo’n nieuwe grootmacht een gevestigde grootmacht uit­ daagt, er bijna altijd conflicten ontstaan.

Daarbovenop komt dat we in een veel com­plexere wereld leven dan voorheen. Tijdens de Koude Oorlog waren er twee groot­ machten die elkaar in evenwicht hielden. Nu zijn er opkomende regionale grootmachten, denk aan Turkije en India, landen waarbij het niet altijd duidelijk is aan welke kant ze staan. Dit kan zorgen voor snellere misrekeningen tussen landen, waardoor er meer kans op conflicten is.”

Deze trend wordt volgens de geopolitiek expert versterkt door de opkomst van auto­ritaire leiders als Erdogan, Poetin en Xi Jinping, die heel veel macht concentreren in hun eigen persoon. In mindere mate speelt dit ook bij leiders als Modi en Trump. “Doordat dergelijke leiders aan de top minder te maken hebben met checks and balances en niet altijd over alle informatie beschikken, treden dergelijke regimes veel sneller in militair conflict met andere landen.”

De derde trend is de toenemende grondstoffenschaarste door de groei van de wereld­bevolking en de wereldwijde opkomst van de middenklasse. Diels: “Door een aantal technologische evoluties, zoals die van cleantech, is de vraag naar grondstoffen de laatste jaren alleen maar groter geworden. De gemakkelijkste voorraden zijn echter vaak al ontgonnen. Zo zijn er steeds meer conflicten over water.”

Economische oorlogsvoering

Naast deze drie trends speelt ook economische interdependentie. “Door de globalisering zijn landen economisch veel afhanke­lijker van elkaar geworden als toeleveringsketen of als markt. Dit zorgt ervoor ze net iets minder snel in militair conflict zullen treden en in plaats daarvan overgaan tot economische oorlogsvoering. Zo zetten de VS hun financiële systeem en China zijn grondstoffen in als wapen. Hierdoor zal een groot deel van die geopolitieke conflicten uitgevochten worden met economische wapens.”

Deel 1 van het interview met Hans Diels is verschenen in de Globe van september 2024.