16-10-2024
Column: Europa bokst onder zijn gewicht
CWat in de Verenigde Staten gebeurt, waait later over naar Europa. Althans, dat is de heersende gedachte. De Amerikanen lopen inderdaad op allerlei gebieden voor: sociaal, cultureel, economisch en politiek. Tijdens het presidentschap van Donald Trump zaten wij ons al te verwonderen hoe dat in Europa eruit zou zien. Uiteindelijk kregen wij ons deel. De winst van extreem- en radicaal-rechts was bij de Europese verkiezingen weliswaar niet zo groot als voorzien, maar de inhoudelijke vrienden van The Donald wonnen terrein.
Wie verder kijkt, ziet dat het trumpiaanse populisme deels ook Europese wortels heeft, Italiaanse om precies te zijn. De losse omgang met de waarheid zagen wij immers al bij de inmiddels overleden oud-premier van Italië, Silvio Berlusconi. Zijn opkomst markeert een serie Italiaanse kabinetten die veel bombarie maken, maar weinig voor elkaar krijgen. Het land is politiek te verdeeld om echt knopen door te hakken. Lang gaat dat goed, maar uiteindelijk moet er soms echt iets gebeuren. De Italiaanse oplossing daarvoor? Een zakenkabinet. Als het erop aankomt, worden er in Italië technocraten op het regeringspluche gezet om orde op zaken te stellen.
De schaal waarop bedrijven tegenwoordig concurreren is mondiaal
Vanuit zijn optiek als econoom bij het Economisch Bureau van ABN AMRO becommentarieert Philip Bokeloh ondernemend Nederland.
Liefst twee Mario’s loodsten de Italianen door lastige periodes, waaronder de coronapandemie. Zodra de ergste problemen voorbij waren, namen de politieke leiders snel zelf weer het stuur over en kregen zowel Mario Monti als Mario Draghi hun congé. Achter de schermen hebben beide Mario’s echter nog steeds veel gezag, zowel in Italië als daarbuiten. Zo kreeg Draghi de opdracht een rapport te schrijven over waarom het concurrentievermogen van Europa achterblijft bij dat van China en de Verenigde Staten. Een blik van buitenaf, dat zou weleens verfrissende resultaten kunnen opleveren.
Draghi stelt niet teleur en komt met een heldere analyse: Europa bokst onder zijn gewicht doordat het de voordelen van een gemeenschappelijke markt onbenut laat. De oplossing? Europese lidstaten moeten meer met elkaar samenwerken en hun beleid beter coördineren, zodat de gemeenschappelijke markt geen lappendeken is, maar een bron van innovatie en productiviteitsgroei. De Europese mededingingswetgeving is ooit opgesteld om bedrijven uit de diverse lidstaten met elkaar te laten concurreren. De schaal waarop bedrijven tegenwoordig concurreren is echter mondiaal, tussen grote handelsblokken. Het gebrek aan schaal belemmert het Europese innovatievermogen.
‘Groter, beter en meer geïntegreerd’ zijn dus de sleutelwoorden. Wat daar concreet voor nodig is, zijn om te beginnen regels, zij het minder talrijk dan nu en breed toegepast door integratie van regelgeving, de politieke besluitvorming daarover en toezicht. Daarnaast ondersteuning van werknemers om levenslang bij te leren en harmonisatie van opleidingen, zodat diploma’s in alle lidstaten worden geaccepteerd. Verder bundeling van middelen voor research en innovatie via gemeenschappelijke onderzoekagenda’s, en een Europese kapitaalmarkt met gezamenlijk uitgegeven schuldpapier als financiële spil en smeermiddel. En tot slot militaire samenwerking en een eigen defensie-industrie om de Europese soevereiniteit te bewaken. Want wie met zwaargewichten wil boksen, kan spierballen gebruiken. De frivole jaren van Berlusconi liggen namelijk achter ons.
Philip Bokeloh