30-04-2025
Column - Tijd is rekbaar, waarheid irrelevant
CTijd is een rekbaar begrip. Er zijn jaren dat de klok stilstaat en er weinig verandert, maar op gezette momenten kantelt er van alles in een adembenemend tempo. Hiervan zijn de afgelopen maanden een goed voorbeeld; het geopolitieke nieuws is niet bij te houden. Wel bekruipt mij een gevoel van een déjà vu naar het jaar 1989, toen het Oostblok verkruimelde door de val van de muur en het machtige communistische blok plotseling een reus op lemen voeten bleek. Het lukte Moskou niet langer om alle kikkers in de kruiwagen te houden.
Momenteel gebeurt er iets vergelijkbaars, maar dan bij de ‘winnaar’ van destijds: de Verenigde Staten (VS). Nota bene op eigen initiatief. De Amerikaanse regering beweegt als een olifant door de porseleinkast en zet allerlei internationale conventies en zekerheden overboord. Ze zaait twijfel over haar loyaliteit aan de NAVO, valt terug naar een negentiende-eeuws aandoende territoriumdrang en wil zelfs complete landen inlijven. Bovendien worden zorgvuldig opgebouwde handelsrelaties in de waagschaal gesteld door het dreigement van hogere invoerheffingen.
Ik weet niet beter dan dat invoerheffingen schadelijk zijn voor iedereen
Vanuit zijn optiek als econoom bij het Economisch Bureau van ABN AMRO becommentarieert Philip Bokeloh ondernemend Nederland.
Met deze koerswijziging, waarbij de kracht van de verleiding wordt ingeruild voor macht met de straffe hand, zet de Amerikaanse regering haar bondgenoten voor het blok: zwichten voor de druk of zich losweken van hun grote broer. Voor nu zal het beide zijn. Maar als dit doorgaat en bondgenoten beseffen dat de liefde definitief over is, voorspel ik dat de nadruk steeds meer naar optie twee zal verschuiven en dat de economische en militaire hegemonie van de VS minder vanzelfsprekend wordt.
Mogelijk is het mijn gebrek aan verbeeldingskracht, maar tot dusver is het mij niet gelukt om de economische ratio van de Amerikaanse koerswijziging te vatten. Ik weet niet beter dan dat invoerheffingen schadelijk zijn voor iedereen, dat in de handelsbalans alleen goederen zijn opgenomen en dat die dus een incompleet beeld geeft van de internationale handelsrelaties. De VS hebben weliswaar een tekort op de handelsbalans, maar ook een overschot op de dienstenbalans. Vanwaar die focus op de handelsbalans?
Naar verluidt heeft dat te maken met de slinkende werkgelegenheid in de industrie, een belangrijke kiezersbasis voor Trump. Toch twijfel ik eraan dat dit banenverlies komt door buitenlandse concurrentie. De industrie gaat gewoon de landbouw achterna: banen verdwijnen door technologische vooruitgang. Ook de analyse dat de Amerikaanse dollar is overgewaardeerd vanwege zijn reservevalutastatus en dat dit industriebanen kost, roept twijfels bij mij op. De reserves van centrale banken zijn bescheiden afgezet tegen het totale mondiale dollarverkeer. Dit komt doordat beleggers graag dollars aanhouden en in de VS investeren. Voor Amerikanen is dat een geweldig voordeel.
Volgens mij is het probleem dat waarheid een plooibaar begrip is geworden. Ooit was waarheid objectiveerbaar en absoluut. Later kreeg het een meer relatief karakter, mede gevoed door individuele ervaringen. Maar daar konden wij tenminste over praten. Dit laatste wordt steeds lastiger in een wereld waarin waarheid irrelevant is en ondergeschikt aan wat goed voelt en correspondeert met onze morele (en immorele) overtuigingen. Helaas zijn die vaak minder rekkelijk dan tijd.
Philip Bokeloh