09-04-2025
Pauze belangrijk om focus te houden
PNeuropsycholoog Mark Tigchelaar over afleidingen op werkvloer
Een hoofd vol met gedachten en een externe omgeving vol met prikkels. Het valt tegenwoordig niet mee om focus te houden op onze werkzaamheden in deze drukke wereld. Neuropsycholoog Mark Tigchelaar raadt rust, overzicht en controle aan om de focus weer terug te krijgen.
Een collega die wat vraagt, een mobieltje dat piept en de computer die pingt. Wie aan het werk is staat bloot aan tal van afleidingen, waardoor het moeilijk is om focus te houden. Volgens neuropsycholoog Mark Tigchelaar zijn rust, overzicht en controle nodig om die focus weer te vinden. Tijdens de bijeenkomst Supply Chaingers XL van de gelijknamige community van evofenedex nam hij zijn toehoorders mee in de wereld van focus en concentratie en wat je kunt doen om die te verbeteren.
"Per dag worden we op de werkvloer zo'n zeshonderd keer afgeleid. Een collega die even wat wil vragen, een telefoon die overgaat en een mailtje dat binnenkomt. Deze afleidingen vormen een kwart van de concentratielekken. De rest veroorzaak je zelf", schetst Tigchelaar. "De oplossing zou dan kunnen zijn om alles uit te zetten. Dan kom je toe aan je werk, maar ben je voor je collega's en het thuisfront niet bereikbaar en dat is net zo vervelend."
Om de controle terug te krijgen is rust, overzicht en controle nodig, aldus Tigchelaar. "Het doel moet zijn sturen, in plaats van overgeleverd zijn aan de waan van de dag. Trainen van de focus is belangrijk, want meer dan ooit worden we overladen met informatie. Daardoor zijn we steeds meer gefragmenteerd aan het werk."
Minder storen
Hoe afleidingen effect hebben op het werk, schetst de neuropsycholoog aan de hand van een onderzoek dat in België is gedaan onder een groep studenten. "De helft van de groep werd in een kamer gezet om een IQ-test te maken en werd daarbij een paar keer op de schouder getikt met een korte vraag. De andere groep maakte dezelfde test in een andere kamer en mocht daarbij wiet roken, maar werd verder niet gestoord. Het bleek dat de wietrokers de test aanmerkelijk beter hadden gemaakt."
"Het doel moet zijn sturen, in plaats van overgeleverd zijn aan de waan van de dag"
Neuropsycholoog
Volgens Tigchelaar is dat te verklaren vanuit de wetenschap. "Het zegt iets over de schadelijke effecten van onderbrekingen. Als je bezig bent met iets wat concentratie vraagt, zoals een verslag of strategiedocument, moet je daar even inkomen. Dat duurt grofweg 7 tot 10 minuten. Om in zo'n flow te komen kost tijd. Als jij dan net lekker bezig bent en er komt een appje binnen van een vriend of je vrijdag een drankje wilt doen en je leest dat, ben je daar weer uit. Dan denk je: ik reageer toch maar even snel, dan ben ik ervan af. Op dat moment worden je hersenen als het ware in weeën gesplitst: het ene deel is bezig met een antwoord en het andere houdt vast waarmee je bezig was. Je gebruikt dus niet je volledige IQ en dat gaat ten koste van de productie en kwaliteit. Het blijkt dat het gemiddeld 23 minuten duurt voordat je weer in de volledige workflow zit", aldus Tigchelaar.
Sneller fouten
Het tweede effect van 'even van taak wisselen' is volgens de neuropsycholoog dat je sneller fouten maakt. "Je bent even minder slim, omdat je minder hersencapaciteit gebruikt. Je zit dan even op het niveau van een elfjarige, waardoor je sneller fouten maakt met spelling of cijfers. Op het moment dat je een appje of mailtje ziet, heb je die prijs al betaald. Antwoord je niet, dan gaat dat in je achterhoofd zitten. Antwoord je wel, dan gaat dat ten koste van je andere taak. In bijvoorbeeld de zorg en luchtvaart zijn er strenge protocollen die ervoor moeten zorgen dat de afleiding minimaal is."
Naast externe afleidingen zijn afleidingen in het hoofd de grootste oorzaak van een verstoorde focus. "Je kunt niet controleren wanneer er iets naar boven komt. Op de meest ongeschikte momenten denk je aan zaken en dat kun je niet timen. Je hoofd kan vollopen met zakelijke en privézaken die te binnen schieten. Die zaken opschrijven kan heel goed helpen om uit die loop van gedachten te komen."
"Het duurt gemiddeld 23 minuten voordat je weer in de volledige workflow zit"
Prikkels
Er zijn nog een paar factoren die meespelen, schetst Tigchelaar. "Hoe uitdagend en prikkelend is het werk, en heeft iemand voldoende breinbrandstof? Die moeten groter zijn dan de afleiders. Een voorbeeld: niemand denkt bij het springen met een parachute uit een vliegtuig aan zijn takenlijst. Onderprikkeling is een van de grootste afleiders. Als het werk te saai, te simpel en te eentonig is, wordt de focus minder. Denk maar aan autorijden in je eentje. Dan zet je de radio aan. Maar als je gaat parkeren en moet focussen, gaat-ie juist zachter."
Een goede pauze is belangrijk om focus te kunnen houden. Tigchelaar: "Eigenlijk moet je elk uur vijf minuten rust nemen. En dat is dan niet lekker op de telefoon scrollen, maar echt even een wandelingetje maken of naar buiten staren. Even de hersenen in de oplaadstand. De tijd die je verliest met een pauze is kleiner dan het productiviteitsverlies als je doorgaat, durf ik te beweren. Ook ik maakte ooit dagen van twaalf uur. Dat klonk stoer, maar is contraproductief. Pauzes zijn essentieel, weten we. Het zorgt voor een lager ziekteverzuim en een stijgende productiviteit."
De neuropsycholoog adviseert bedrijven hoe ze de focus kunnen terugkrijgen op de werkvloer. "Sommige bedrijven hebben bijvoorbeeld ingesteld dat ze op dinsdag tussen 10.00 en 12.00 uur geen interne en externe meetings hebben. Dat zijn focusblokken. Het is de bedoeling dat je elkaar dan niet stoort, behalve in geval van nood. Doe als manager af en toe de deur dicht, want het prijskaartje voor elke korte vraag is groot."
Focus terugwinnen
Mark Tigchelaar heeft meerdere boeken geschreven over focus houden en werkt aan een nieuw boek. Meer informatie over zijn werk is te vinden op Marktigchelaar.nl.
Job Halkes
Getty Images | Wessel Kokje