Vrachtwagenheffing vanaf 1 juli 2026 een feit

Luuk Spee, bij IenW als programmamanager verantwoordelijk voor de terugsluis van de vrachtwagenheffing, ging tijdens zijn presentatie onder meer in op het nieuwe systeem. “De start van de vrachtwagenheffing is gepland voor 1 juli 2026. Het eurovignet voor Nederland stopt in elk geval per 1 juli 2026. En we brengen de motorrijtuigenbelasting naar het laagst mogelijke tarief.” Het tarief per kilometer voor de vrachtwagenheffing is gebaseerd op de maximummassa, de CO2-emissieklasse en soms ook de euro-emissieklasse van het voertuig. Spee: “Het tarief ligt gemiddeld op 18,6 cent per kilometer. Emissievrije wagens krijgen veel korting.” 

Het ministerie heeft goed gekeken naar het wegennet. “We hebben het zo ingericht dat alternatieve routes nemen weinig zin heeft”, aldus Spee. “Mochten we erachter komen dat dat toch niet helemaal het geval is, dan kunnen we snel wegen toevoegen. De opbrengsten van de heffing gaan deels naar het ministerie van Financiën als compensatie voor het afschaffen van de vignetten en de lagere motorrijtuigenbelasting, en deels naar het ontwikkelen en onderhouden van het tolsysteem. De netto-opbrengsten die overblijven gaan terug naar de sector voor verduurzaming en innovatie.”

Groeiend aantal aanbieders

Om de kilometers te registreren, wordt er gebruikgemaakt van speciale tolkastjes achter de voorruit die we al kennen uit het buitenland, legde manager Operations Vrachtwagen­heffing van de RDW Bas van den Berg uit. “Deze kastjes zijn straks verplicht en worden uitgegeven door aan­bieders waarmee we een zogenoemde EETS-overeenkomst [European Electronic Toll Service, red.] hebben afgesloten. Hierdoor kun je door de hele Europese Unie met één kastje rijden en betalen, en worden de afgelegde kilometers bepaald met behulp van satellieten.” 

De RDW heeft inmiddels met zeven aanbieders een overeenkomst gesloten voor het Nederlandse netwerk. Van den Berg: “We verwachten nog meer aanbieders voordat we van start gaan. Het groeiende aanbod van EETS-aanbieders is een belangrijke stap naar een gebruiksvriendelijk en efficiënt systeem voor de vrachtwagenheffing in Nederland. In oktober 2024 werd Triangle al gecontracteerd als de nationale hoofd­aanbieder die iedereen moet accepteren. Hun dienstverlening is enkel gericht op Nederland. Als een ondernemer besluit een contract aan te gaan met Triangle, kan hij zijn tolkastje niet in het buitenland gebruiken.”

Een zorg bij ondernemers in de zaal is het scenario waarin zij braaf betalen, maar anderen proberen de tol te ontduiken. Volgens Van den Berg is daarover nagedacht. “Boven of langs de wegen plaatsen we apparatuur die kan uitlezen of er een overeenkomst is afgesloten met een dienst­aanbieder, of de vrachtwagen een werkend kastje heeft en of dit bij de vrachtwagen hoort. Daarnaast hebben we een aantal teams met mobiele apparatuur dat controles uitvoert langs de wegen."

Terugsluis

Voor Geert van Eijk, senior beleidsadviseur Vervoer bij evofenedex, is vooral de terug­sluis een belangrijk onderdeel van het afsprakenpakket. “Dat we de gelden kunnen gebruiken om het transport in Nederland te verduurzamen, is van belang voor bedrijven en de concurrentiepositie van ons land. De vrachtwagenheffing dwingt ons na te denken over het aantal kilometers dat we rijden en of dat niet slimmer kan. Samenwerking is echt de sleutel om het aantal lege kilometers terug te dringen.”

De kilometerheffing maakt het volgens Van Eijk aantrekkelijk om na te denken over emissievrije voertuigen. “Het verschil in kilometerbeprijzing maakt het interessant om uit te rekenen of een emissievrije vrachtauto voordeliger is. Zeker als je meeneemt dat er verschillende soorten subsidies beschikbaar zijn om een emissievrij voertuig aan te schaffen. Want een emissievrij voertuig betaalt straks 3,3 cent per kilometer tegenover een gemiddelde van 18,6 cent.”

Diezelfde boodschap gaf ook Erik Slaaf, sector banker Transport en Logistiek bij ING, de toehoorders mee. “Vaak hoor ik onder­nemers zeggen dat elektrisch rijden nog onvoordelig is. De aanschafprijs van de vrachtauto ligt hoger en diesel is nog prima betaalbaar. Dat klopt, maar dit gaat de komende jaren fors veranderen. Door de komst van Europese wetgeving als ETS II zal de prijs van diesel met ruim 10 cent stijgen. Daarnaast vervalt volgend jaar waarschijnlijk de accijnskorting, waardoor je de komende jaren al snel 12 cent per liter diesel meer betaalt.”

Dure kilometers met diesel

Slaaf voorspelt dat het aantal elektrisch gereden kilometers fors zal stijgen. “Ik verwacht dat het omslagpunt rond 2030 ligt, vanaf dan is de helft van de ritten goedkoper uit te voeren met een elektrische vrachtauto. De prijzen liggen in China al een stuk lager voor een elektrische vrachtauto en fabrikanten zetten daar vol op in. Natuurlijk heeft een elektrische auto andere uitdagingen als het gaat om planning, want je moet laden. Door er nu al mee aan de slag te gaan, geeft dat je straks een voorsprong.”

Enkele ondernemers in de zaal hebben al ervaring met elektrisch vervoer. Dankzij zonnepanelen en batterijen lukt het een bedrijf om voor 1 cent per kilowattuur te laden. “Dat is een mooi voorbeeld”, zegt Slaaf, “want reken je kilowattuur om naar diesel, dan moet je dat keer vier doen. Dit bedrijf rijdt dus voor 4 cent rond, waar een ander 1,5 euro moet neertellen. Daar kun je straks niet meer tegenop concurreren als er boven op die literprijs diesel nog eens 70 cent komt door de vrachtwagenheffing, ETS II en het afschaffen van de accijnskorting. Natuurlijk is een paar cent wel heel laag. Maar als je rekent met 22 cent, ben je nog steeds voordeliger uit.”

De informatie roept toch wat vragen op in de zaal. Zo zijn er ondernemers die wel willen, maar geen laadaansluiting kunnen krijgen door een vol stroomnet. “Ik zou heel graag willen, maar kom gewoon op een wachtlijst terecht”, vertel een van hen. “Hierdoor kan ik straks moeilijker concurreren en is de kilometerheffing voor mij een kostenverhoging.” Volgens IenW en de RDW zijn er voor die si­tuaties subsidies om bijvoorbeeld batterijen te plaatsen om te kunnen laden. 

Tot slot geeft Van Eijk de ondernemers mee na te denken over de gevolgen van de vrachtwagenheffing. “Nu al inzicht krijgen in de verwachte kosten en besparingsmogelijkheden is verstandig. Analyseer de inzet van materieel en kijk naar de beladingsgraad en hoe je onnodige kilometers kunt voorkomen. Ook alternatieve modaliteiten kunnen financieel aantrekkelijker worden.” 

Let op: controleer kentekens 

De RDW waarschuwt om goed te kijken in het kentekenregister hoe een vrachtauto geregistreerd staat. Het tarief per kilometer wordt berekend op basis van onder meer de uitstoot, maar van niet alle vrachtauto’s zijn de juiste gegevens bekend. Fabrikanten hebben die gegevens niet altijd juist verstrekt, dus een extra controle is belangrijk. Als de ge­­gevens niet kloppen, is het belangrijk contact op te nemen met de RDW. Het kentekenregister is te vinden op Ovi.rdw.nl.