1,8 miljard euro schade door fysieke overbelasting

Fysiek belastend werk

Klachten aan spieren, pezen, banden of gewrichten komen veel voor in de logistiek. In 2020 had 42 procent van alle werknemers met een recent opgelopen beroepsziekte hier last van. Van alle werkgerelateerde verzuimdagen in de logistiek en opslag is 51 procent direct toe te schrijven aan fysiek belastend werk zoals tillen, duwen, lastige houdingen of repeterende bewegingen, wees onderzoek van TNO (2021) uit.

Kosten zieke werknemer

Ziek zijn is een enorme last voor de werknemer. Maar óók voor de werkgever. Loondoorbetaling van een zieke werknemer kost werkgevers in Nederland in totaal jaarlijks 1,8 miljard euro. Daarbij is per persoon uitgegaan van ongeveer 250 euro per dag. Daarbovenop komen nog de kosten voor vervanging, arbodienstverlening en begeleiding bij re-integratie. Bij elkaar komt dat neer op circa 400 euro per ziektedag. En dat staat nog los van de zorgkosten.

Gevolgen voor werkgever

Werknemers die uitvallen, vormen voor de werkgever dus een enorm risico: voor de continuïteit van het bedrijf en financieel, maar ook voor de toekomst. Re-integratie is lastig en leidt vaak ertoe dat werknemers op werkplekken komen waar ze niet voor opgeleid zijn of geen plezier aan beleven. Met mogelijk definitieve uitval als gevolg. Bovendien: welke werknemer kan nog tot 67 jaar doorwerken in een fysiek zware baan? Bijna niemand. Ook de stijgende pensioenleeftijd versterkt dus het risico op uitval.

Omdat de lichamelijke effecten pas later zichtbaar zijn, is het aanpakken van fysieke overbelasting voor veel werkgevers een ver-van-mijnbedshow. Kapotte knieën, versleten rug: het gebeurt vast, maar niet vandaag en niet bij mijn werknemers. Je verslijt je rug inderdaad niet in één dag. Maar jarenlang hetzelfde werk met dezelfde bewegingen zal daar zeker wel voor zorgen. Dus is het zaak om vandaag – en niet morgen – te beginnen met het aanpakken van fysieke belasting. Want problemen die niet in 1 dag ontstaan, zijn evenmin in 1 dag op te lossen. Redenen genoeg om direct actie te ondernemen met behulp van ons 6-stappenplan.

Stappenplan voor aanpakken fysieke overbelasting

De oplossing ligt in samenwerking tussen werknemers en werkgevers. Een gouden tip daarbij is een participatieve aanpak. Het werkt het best om met de werknemers te praten over knelpunten en verbeteringsmogelijkheden. Want de werknemers zijn degenen die uiteindelijk anders moeten gaan werken.

1. Start bij de bron. Analyseer waar de fysieke belasting in het werkproces zit. Ga alle processen langs en observeer werknemers op hun werkplek. Wat doen ze precies? Wat wordt belast? Analyseer ook het personeelsbestand: wie doet welk werk en hoelang achter elkaar? Hoe oud en vitaal zijn de werknemers? Hoelang kunnen ze dit werk doen? Wat is het ziekteverzuim en hoeveel daarvan is gerelateerd aan fysieke belasting? Wellicht spelen er nog andere zaken in je bedrijf. De analyse is bedoeld als een soort nulmeting.
2. Formuleer doelstellingen. Wat wil jouw bedrijf bereiken met de aanpak? Kun je de risico’s volledig wegnemen of reduceren? Zorg ook bij deze stap ervoor dat werknemers meedenken over de doelstellingen, want zij moeten die uiteindelijk ten uitvoer brengen. Werknemers zijn over het algemeen erg goed in het toetsen van de haalbaarheid van doelstellingen, dus maak daar gebruik van.
3. Maak een plan van aanpak. Doe dat aan de hand van de zogeheten TOP-strategie waaraan je doelstellingen koppelt. Begin bij de technische oplossingen (de T van TOP) die risico’s kunnen wegnemen. Dan kijk je naar de organisatorische maatregelen (de O) en tot slot naar de persoonlijke hulpmiddelen (de P). Betrek de werknemers hierbij. Onderdelen van een plan kunnen zijn: opleidingen zoals een tiltraining, coaching on the job, nieuwe of aangepaste werkplekken en/of (transport)middelen. Denk ook ondersteunende technologie zoals een tilhulp, een exoskelet bij veel tillen of een (kleine) robot voor veel repeterende bewegingen. Denk eraan dat kleine haalbare stappen vaak motiverender werken dan een grote stap in 1 keer. Er zijn externe bureaus die eventueel kunnen helpen bij een werkplekonderzoek.
4. Voer het plan uit. Starten met een pilotgroep kan een goed idee zijn. Stel het plan bij als dat nodig is. Stapsgewijs of in 1 keer het hele plan uitvoeren kan ook. Het hangt af van de grootte van het bedrijf en de beschikbare capaciteit wat handig is.
5. Evalueer het plan. Evalueer op vooraf vastgestelde momenten in hoeverre de doelstellingen behaald zijn. Deze evaluatie is een herhaling van stap 1, waardoor je goed kunt vergelijken welke vooruitgang te zien is. Na de evaluatie volg je de stappen 3 tot en met 5 nogmaals voor de onderdelen die nog niet aan de doelstellingen bij stap 2 voldoen.
6. Handhaaf de gemaakte afspraken. Mensen vallen snel terug in oude gewoonten. Het is daarom uitermate belangrijk dat de gemaakte afspraken door de medewerkers worden opgevolgd om zo fysieke overbelasting te voorkomen.

Tot slot:

Als organisatie ben je verplicht om maatregelen te nemen tegen fysieke overbelasting van je medewerkers. Dit is beschreven in hoofdstuk 5 van het Arbobesluit. In dit hoofdstuk staat onder andere ook de verplichting van voorlichting en meer over bijzondere categorieën werknemers.

Vergeet verder niet je aanpak te verwerken in je RI&E en het bijbehorende plan van aanpak.