Veerkracht in de keten: wat als je dat níet organiseert?

Veerkracht klinkt positief. Het suggereert kracht, herstelvermogen, paraatheid. Maar laten we het eens omdraaien: wat gebeurt er als je géén veerkracht organiseert in je supply chain? Dan kun je die ene kans niet grijpen wanneer hij zich aandient. Dan reageert een concurrent wél snel en verlies jij marktaandeel. Dan moet jij de prijs verhogen, terwijl anderen die stabiel houden. Dan heb jij geen plan B als het misgaat. En in het ergste geval komt je bedrijfsresultaat onder druk te staan.

We leven in een tijd waarin verstoringen de regel zijn en niet de uitzondering. Grondstoftekorten, geopolitieke spanningen, extreme weersomstandigheden, grillige klantvraag, cyberaanvallen, strengere regels… wie dan nog zegt "Het gaat toch goed zo?", houdt zichzelf voor de gek. Want het gaat goed… totdat het ineens niet meer goed gaat.

Wat is veerkracht in de keten?

Supply chain resilience gaat over het vermogen om te anticiperen en te reageren op en te herstellen van verstoringen, zonder concessies te doen aan klantbelofte, levertijd of kosten. Veerkracht betekent dat je bent voorbereid. Je kijkt vooruit, schakelt en herstelt, terwijl je operationele en commerciële prestaties overeind blijven.

Maar veerkracht ontstaat niet vanzelf. Je moet het bewust organiseren, en dat kan aan de hand van vijf zogeheten capabilities:

• Robuustheid (redundancy)

Creëer extra buffers rond voorraad, capaciteit en sourcing, gespreid over meerdere geografische locaties. Zodat je ook kunt leveren als een haven stilvalt of een regio op slot gaat.

• Samenwerking (collaboration)

Doorbreek silo’s. Laat commercie en operatie samen scenario’s ontwikkelen, en werk hecht samen met leveranciers en klanten. Want bij een verstoring is gezamenlijke besluitvorming essentieel.

• Flexibiliteit (flexibility)

Denk vooruit: kun jij snel schakelen naar een andere modaliteit? Kun je tijdelijk overstappen op een alternatief productontwerp of een andere leverancier? Flexibele structuren maken het verschil.

• Zichtbaarheid (visibility)

Realtime inzicht in voorraden, goederenstromen en knelpunten maakt het mogelijk om tijdig bij te sturen. Zonder actuele data zie je de dreiging pas als het te laat is.

• Wendbaarheid (agility)

Organiseer je besluitvorming zo dat je snel kunt reageren. Niet eindeloos overleggen, maar duidelijke kaders, scenario’s en mandaat. Zodat je vandaag kunt handelen, niet overmorgen.

Dit wordt ook wel de capabilitiesbenadering genoemd, die als framework dient voor bedrijven om hun supply chains wendbaar en weerbaar te maken.

• Je leverancier valt weg

Zonder buffer of alternatief ligt je productie stil. De klant wacht of haakt af. Vertrouwen weg, omzet weg.

• Een concurrent reageert sneller

Terwijl jij nog in de interne overleggen zit, staat je concurrent al klaar met een alternatief aanbod. Jij mist je kans.

• Kosten stijgen plots en jij hebt geen ruimte

Transport- of energiekosten stijgen, waardoor jij die moet doorbelasten. Je marges krimpen, je concurrentiepositie verslechtert.

• Een cyberaanval legt je systemen plat

Zonder back-up, noodplan of zicht op voorraden ontstaat chaos. Orders blijven liggen, klanten raken gefrustreerd.

• Een klant stelt nieuwe duurzaamheidseisen

Zonder inzicht in de CO₂-uitstoot van je keten en zonder grip op je data kun je geen antwoord geven en mogelijk geen zaken meer doen.

Opbrengsten

Organisaties die gericht investeren in veerkracht, blijken beter bestand tegen onverwachte verstoringen. Ze reageren niet alleen sneller, maar ook doordachter, waardoor ze in staat zijn leverbetrouwbaarheid te waarborgen en tegelijkertijd het vertrouwen van klanten vast te houden. Daarnaast helpt veerkracht hen om kosten onder controle te houden, ook wanneer grondstoffen schaars zijn of marktomstandigheden grillig worden. Tot slot blijkt dat deze organisaties marktkansen sneller herkennen en benutten dan hun concurrenten, simpelweg omdat ze beter voorbereid zijn. 

Denk bijvoorbeeld aan een bedrijf dat bij zijn S&OP-proces (S&OP staat voor Sales and Operational Planning) what-if-scenario’s doorrekent. Als een kritieke grondstof tijdelijk niet leverbaar is, kan het bedrijf moeiteloos schakelen naar een alternatief. Of neem een groothandel die structureel inzicht in CO₂-data heeft. Dit bedrijf krijgt daarom de voorkeur van klanten die waarde hechten aan duurzaamheid, zoals overheden.

1. Breng je kritieke schakels en afhankelijkheden in kaart.
2. Ontwikkel scenario’s met bijbehorende acties.
3. Zorg voor datavisibiliteit in je hele keten.
4. Bouw aan een robuuste S&OP en flexibele sourcing-strategieën.
5. Train teams in snelle besluitvorming en back-ups.
6. Werk nauw samen met interne en externe partners.

De genoemde stappen volgen is een forse klus. Daarom is het verstandig tijdig te beginnen aan het bouwen van een weerbare keten. Niet als verzekering voor een ramp die misschien ooit komt, maar als fundament onder een wendbare, competitieve organisatie.