Douane zet koers naar effectiever toezicht, digitale transformatie en meer samenwerking

In het Douane Jaarplan 2025 zet de douaneorganisatie voor de komende drie jaar in op drie strategische pijlers: sturen op maatschappelijke effecten, het realiseren van een digitale transformatie en het centraal stellen van de medewerker. Operationalisering van deze speerpunten krijgt vorm middels een stevige inzet op de bestrijding van ondermijnende criminaliteit, de handhaving van sanctiemaatregelen en het afronden van grote IT-implementatietrajecten zoals Certex en Centralised Clearance. In zijn brief van 24 juni jongstleden informeert staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) van Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane de Tweede Kamer over de stand van zaken.

Datagedreven en klantgerichter werken

Om de effectiviteit van toezicht en handhaving te verbeteren is de Douane begin 2025 gestart met de pilot ‘Meten is weten’. Hierbij wordt aan medewerkers gevraagd hoe effectief zij hun werk ervaren en hoe dit beter kan. Deze informatie moet bijdragen aan betere beleidskeuzes. De Douane wil datagedreven en klantgerichter werken. Processen zoals aangiftebehandeling worden daarom toekomstbestendig gemaakt met robotisering en innovatieve digitale oplossingen.

Cameratoezicht en weerbare havens

Bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit speelt cameratoezicht een steeds grotere rol. In het kader van het programma ‘Zicht op cameratoezicht’ werkt de Douane aan de aansluiting van camera’s in onder meer de haven van Vlissingen en het Noordzeekanaalgebied. Daarnaast worden in het programma ‘Weerbare Haven Terminals’ vervolgacties uitgerold om uithalers in de havens tegen te gaan. Een IT-aanpassing moet zorgen voor een kortere aanzegtermijn en kleinere kring van geïnformeerde betrokkenen.

Nieuwe wetgeving

De inwerkingtreding van de ‘Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden’ op 1 maart 2025 maakt gegevensdeling tussen onder andere de Douane, Koninklijke Marechaussee en Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst juridisch beter mogelijk. Ook het wetsvoorstel voor gegevensverstrekking aan politie- en toezichtinstanties is inmiddels aangenomen. Deze wet wordt naar verwachting per 1 januari 2026 van kracht.

Controle op designerdrugs en sancties

Per 1 juli 2025 treedt een verbod op designerdrugs in werking. De Douane houdt toezicht op de naleving hiervan. Tegelijkertijd blijft intensieve controle op sanctiemaatregelen tegen Rusland en Belarus nodig. Dit gebeurt onder andere via aangiftecontroles, fysieke inspecties en samenwerking met andere autoriteiten.

IT-implementaties lopen deels uit

De implementaties van het Douaneaangiften Management Systeem en de Douane Vervoer Applicatie zijn inmiddels afgerond, maar andere systemen zoals Certex en Centralised Clearance lopen vertraging op. De Douane kiest voor een gefaseerde aanpak om verstoringen in de logistieke keten te beperken. Bedrijven worden hierover proactief geïnformeerd.

Toezicht op e-commerce en accijnsfraude

Door de snelle groei van e-commerce en de beperkte fysieke controlemogelijkheden, onderzoekt de Douane hoe om te gaan met niet-fiscale risico’s zoals productveiligheid. Nederland voert gesprekken over een actievere rol van de Douane bij het bredere markttoezicht. Binnen de Europese Unie (EU) wordt onder meer gesproken over het afschaffen van de de minimisvrijstelling voor zendingen onder 150 euro en het invoeren van een uniforme handling fee. Dit gebeurt in het kader van de herziening van het Douanewetboek van de Unie. Ook accijnsfraude is een groeiend probleem en vereist een geïntegreerde, Europese aanpak. Zo blijkt uit de resultaten dat 45,1 procent van de in Nederland gerookte sigaretten niet in de Nederlandse heffing zit.

Maatregelen vanwege hogere invoerrechten VS

Als reactie op de verhogingen van importheffingen op staal en aluminium door de Verenigde Staten, heeft de EU medio april een pakket aanvullende douanerechten op Amerikaanse producten aangenomen. De inwerkingtreding hiervan is uitgesteld tot 14 juli 2025. Dit in afwachting van lopende onderhandelingen. De Douane bereidt zich voor op de uitvoering van deze maatregelen en monitort mogelijke omzeiling van tarieven. Ook wordt gewerkt aan een tweede pakket maatregelen, inclusief mogelijke uitvoerheffingen. Hiervoor vraagt Nederland extra aandacht vanwege de impact op douanesystemen en processen. evofenedex volgt alle ontwikkelingen op de voet.

Uitdagingen bij handhaving douanevergunningen

De Douane ervaart knelpunten door overschrijdingen van hoeveelheid en waarde van douanevergunningen. Momenteel leidt een overschrijding automatisch tot douaneschuld, vaak met grote economische gevolgen voor individuele bedrijven. Nederland pleit bij de Europese Commissie voor het aanpassen van de wetgeving, zodat deze overschrijdingen als ‘verzuim zonder werkelijke gevolgen’ worden behandeld. Mits aan alle overige voorwaarden is voldaan en de vergunning bij een tijdig ingediend verzoek tot aanpassing is verleend. Tegelijk zet de Douane in op preventie, met voorlichting en het ontwikkelen van waarschuwingssystemen.

Verbetering digitale systemen en informatievoorziening

De beschikbaarheid van cruciale douanesystemen liet in 2024 te wensen over. Daarom is een taskforce opgericht die werkt aan verbeteringen op de korte en lange termijn. Er zijn inmiddels technische verbeteringen doorgevoerd, zoals een robuuster koppelvlak tussen systemen als de Douane Tarief Voorziening en het Douaneaangiften Management Systeem. Ook al lijkt het op basis van performance in de eerste helft van 2025 dat deze aanpassing een positief effect heeft, de Douane wil blijven werken aan verhoging van de betrouwbaarheid van digitale aangiftesystemen en verbetering van proactieve informatievoorziening.

Resultaten Douane Monitor 2024

De Douane Monitor, waarin bedrijven hun ervaringen met de Douane delen, laat over 2024 een stabiel beeld zien. Over het algemeen zijn bedrijven tevreden. Wel is er ruimte voor verbetering in telefonische bereikbaarheid, deskundigheid van personeel en beschikbaarheid van digitale systemen. De Douane werkt aan acties om deze punten aan te pakken.

Wat betekent dit voor het bedrijfsleven?

De inzet van de Douane op digitalisering en samenwerking kan bijdragen aan snellere en effectievere processen, maar vraagt ook aanpassingen van bedrijven. Vooral op het gebied van IT-systemen, onderhoud van vergunningen en naleving van regelgeving. Als deelnemer aan het Overleg Douane Bedrijfsleven volgt evofenedex de ontwikkelingen nauwgezet en blijven we de belangen van het bedrijfsleven behartigen in gesprekken met de Douane en andere overheidsinstanties. Wil je bepaalde punten adresseren, of heb je vraag over de stand van zaken, neem dan gerust contact met onze ledenservice.

Foto: Douane Nederland.