Wat zegt de Miljoenennota over handel en logistiek?

Veiliger containervervoer op zee

Naar aanleiding van het containerverlies van de MSC Zoe op de Waddenzee in 2019 zet minister Mark Harbers van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in op veiliger containervervoer op zee, blijkt uit de Rijksbegroting. In 2023 wordt verder gewerkt aan een gezamenlijk voorstel van Duitsland, Denemarken en Nederland voor het aanpassen van scheepvaartroutes. Hierbij worden speciaal voor containerschepen adviezen ontwikkeld voor het gebruik van deze routes bij slecht weer. Daarnaast werkt het ministerie aan de verplichting van een inclinometer voor containerschepen. Deze apparatuur meet en registreert nauwkeurig de slingerhoek van containerschepen.

Volgens ons is het belangrijk het verlies van containers op zee zoveel mogelijk tegen te gaan, gezien de grote ecologische en economische schade die dit veroorzaakt. Hierbij speelt naast de ontwikkeling van scheepvaartroutes en de inclinometer ook handhaving vanuit de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een belangrijke rol.

Oprichting Luchtvaartautoriteit voor beter toezicht op veiligheid en leefbaarheid

Het kabinet stelt vanaf 2023 8,5 miljoen euro per jaar beschikbaar voor het oprichten van de Luchtvaartautoriteit. Doel is te komen tot betere luchtvaartveiligheid, leefbaarheid en het versterken van de naleving van de internationale wet- en regelgeving. De Luchtvaartautoriteit gaat inzetten op toezicht, vergunningverlening en versterking van de expertise van de ILT. Volgens ons is de vorming van de Luchtvaartautoriteit een positieve ontwikkeling om kennis en toezicht met elkaar te verbinden. Luchtvaart is een complexe modaliteit met veel (inter)nationale wet- en regelgeving. Op kennisgebied is het van belang dat de Luchtvaartautoriteit ook inzicht biedt in de bijdrage van luchtvracht aan de Nederlandse economie.

Infrastructuur: de mijlpalen voor 2023

Het kabinet rondt volgend jaar een aantal grote infrastructuurprojecten af en start met een aantal nieuwe. Zo wordt de A27 Houten-Hooipolder opengesteld en wordt er gestart met de aanleg van de A2 Vonderen-Kerensheide. Op het spoor worden in 2023 meerdere projecten afgerond rondom ERTMS. Dit is een Europese treinmanagementsysteem, waardoor treinen efficiënt en veilig kunnen rijden. Er wordt ook gestart met de verdere uitrol van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS), onder andere bij Nijmegen. Voor de binnenvaart worden nieuwe ligplaatsen aan de Beneden Lek gerealiseerd en is de openstelling van Zeetoegang IJmond voorzien.

Voor infrastructuurprojecten die na 2023 starten, bestaat door de stikstofproblematiek de nodige onzekerheid. Er blijft wel ruimte voor nieuwe aanlegprojecten maar vertraging is een reëel risico. Volgens ons blijft het belangrijk dat het Rijk investeert in de aanleg van nieuwe infrastructuur om knelpunten weg te nemen en is het onderhouden van de bestaande infrastructuur net zo belangrijk. Er ligt immers een enorme onderhoudsopgave in alle delen van Nederland, die wat ons betreft alle aandacht behoeft.

Douane: prioriteit bij werven personeel en verbeteren systemen

De douane heeft de komende jaren te maken met een grote uitstroom van medewerkers; voor een belangrijk deel veroorzaakt door pensionering. Ondertussen neemt de wervingsopgave juist toe, door het toenemende aantal aangiften en de sanctiemaatregelen in relatie tot Rusland en Belarus. Ook de toename van storingen in douanesystemen en diverse IT-transities vragen capaciteit. De douane besteedt daarom veel aandacht aan het werven, selecteren, opleiden en begeleiden van nieuwe medewerkers. Staatssecretaris voor Toeslagen en Douane Aukje de Vries heeft bij ons aangegeven prioriteit te geven aan het verbeteren van de stabiliteit van douanesystemen en noodprocedures.

Brexit Adjustment Reserve

De schade van de brexit voor de Nederlandse economie is fors maar wordt zoveel mogelijk beperkt door de inrichting en uitvoering van de Brexit Adjustment Reserve (BAR); een zogeheten aanpassingsreservefonds. Hiervoor is 886 miljoen euro vanuit de Europese Unie (EU) beschikbaar voor Nederland. Wij zijn nauw betrokken bij de inhoudelijke ontwikkeling van de financiële regelingen voor bedrijven, die wordt uitgevoerd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Hiervoor is in 2022 188 miljoen euro en in 2023 62 miljoen euro beschikbaar.

Het EU-Handelsprogramma is daarvan het eerste onderdeel dat beschikbaar komt voor het Nederlandse bedrijfsleven. Later volgen nog 2 compensatieregelingen voor bedrijven die geraakt zijn door de brexit. Deze regelingen worden naar verwachting spoedig opengesteld. Dit is belangrijk omdat het volledige budget voor 31 december 2023 moet zijn uitgegeven. Als vereniging houden we bedrijven hierover op de hoogte via onze dagelijkse Nieuwsflits.

NVWA: kostendekkende tarieven

Dit jaar kondigde het kabinet aan dat het van plan is per 1 januari 2023 activiteiten kostendekkend in rekening te brengen door middel van tariefsverhogingen. Deze dialoog met het bedrijfsleven loopt al lang en wordt gecombineerd met het optimaliseren van processen. Eerder deelde wij onze zorgen over het effect van kostendekkende tarieven in relatie tot de concurrentiepositie ten opzichte van omliggende landen. Voor sommige kosten is het expliciet niet toegestaan deze via de tarieven in rekening te brengen bij het bedrijfsleven. De begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) meldt dat het in ieder geval gaat om de initiële opleidingskosten voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (10,6 miljoen euro). Deze blijven gedekt met bijzondere baten. In het commissiedebat NVWA van 28 juni 2022 heeft minister Carola Schouten aangegeven een zorgvuldige consultatie te doorlopen, en de Tweede Kamer over de uitkomsten hiervan te informeren voordat de tarieven uiterlijk 1 december 2023 worden vastgesteld.

Investeren in een toekomstbestendig handels- en investeringssysteem

De nasleep van de Covid-19-pandemie en de invasie van Rusland in Oekraïne leiden tot negatieve economische gevolgen en zetten wereldwijd leveringsketens onder druk. De uitdagingen op handelspolitiek terrein spelen op zowel de korte als lange termijn. Nederland blijft zich inzetten voor het versterken van de regulering van handel, onder meer via hervorming van de Wereldhandelsorganisatie. Bij de Nederlandse handelspolitieke inzet is in 2023 aandacht voor een gelijk speelveld, open markten en open strategische autonomie. De relatie tussen handel en duurzaamheid wordt verder versterkt door het verduurzamen van toekomstige EU-handelsakkoorden, discussies over productiestandaarden in relatie tot handelspolitiek, en het lanceren van een handels- en klimaatinitiatief.

Economische weerbaarheid

Voor het bevorderen van zijn economische weerbaarheid zet Nederland in op een gelijk internationaal speelveld met Europese wet- en regelgeving en het vergroten van de wederkerigheid bij markttoegang. De 3 pijlers daarbij zijn:

1. Meer bescherming van ondernemers tegen oneerlijke concurrentie door middel van slimme EU-wetgeving;
2. Open strategische autonomie;
3. Het terugdringen van strategische afhankelijkheden van grondstoffen. Ook in 2023 wordt doorgegaan met het verder analyseren van deze afhankelijkheden en het ontwikkelen van Europees beleid dat de risico’s daarvan verkleint.

Kritieke grondstoffen

Binnen de inzet op strategische afhankelijkheden vormen kritieke grondstoffen een specifiek aandachtspunt. Binnen de EU wordt gewerkt aan het vergroten van de voorzieningszekerheid van dergelijke grondstoffen via het EU Action Plan on Critical Raw Materials, de European Raw Materials Alliance en de in ontwikkeling zijnde strategische partnerschappen omtrent grondstoffen tussen de EU en derde landen (waaronder Canada en Oekraïne). Om een voortrekkersrol te kunnen spelen, moet Nederland beter in kaart brengen wat zijn belangen, kwetsbaarheden en risico’s op het gebied van strategische (grondstof)afhankelijkheden zijn, en hoe de toegang tot kritieke grondstoffen kan worden verbeterd. Voor het einde van dit jaar komt er een Grondstoffenstrategie, waar we als vereniging ook op aandringen.