De slimme tachograaf (smart tacho 1 en 2): verplichting, functies en overgang

In het kort

• De smart tacho 2 is sinds 21 augustus 2023 verplicht voor nieuw geregistreerde voertuigen in het internationale vervoer.
• Voor voertuigen met een analoge, digitale of smart tacho 1 geldt een vervangingsplicht tussen 1 januari en 19 augustus 2025.
• Vanaf 24 december 2025 moeten nieuw geregistreerde voertuigen zijn uitgerust met de OSNMA smart tacho 2 (G2V2) met extra beveiliging.
• Vanaf 1 juli 2026 geldt de verplichting ook voor voertuigen vanaf 2500 kilo in het internationale vervoer.
• Voor eigen vervoer waarbij het rijden niet de hoofdactiviteit is, blijft een vrijstelling gelden.

Invoering smart tacho 1

Sinds 15 juni 2019 is de smart tacho 1 ingevoerd, de zogenoemde slimme tachograaf. Deze tweede generatie tachograaf heeft een verbinding met het satellietnavigatiesysteem (GNSS), een communicatiesysteem voor detectie op afstand (DSRC) en een interface met intelligente vervoerssystemen (ITS). Deze functies maken het mogelijk om op afstand te controleren op fraude of manipulatie. De gegevens mogen niet direct voor boetes worden gebruikt; daarvoor blijft een fysieke controle op de weg verplicht. Blijkt dan dat geen sprake is van fraude of manipulatie, dan moeten de op afstand verkregen gegevens binnen drie uur worden gewist.

Functies smart tacho 2

De smart tacho 2 is de opvolger van de smart tacho 1 en sinds 21 augustus 2023 verplicht voor nieuw geregistreerde voertuigen. Deze versie wordt niet meer alleen gebruikt voor de handhaving van rij- en rusttijden, maar ook voor controle op cabotage en detachering. Daarnaast bepaalt de tachograaf elke drie uur de positie van de vrachtauto. Controleurs kunnen op afstand de maximale rijtijd uitlezen. Het handmatig wijzigen van de landcode is daardoor niet meer nodig. Dat bespaart chauffeurs tijd en brandstof, omdat zij bij een grensovergang niet meer hoeven te stoppen om dit in te voeren.

De nieuwe smart tacho 2 biedt ook meer gebruiksgemak. Zo kunnen de smartphone en het dashboard aan de tachograaf worden gekoppeld, waardoor de kans op bedieningsfouten kleiner wordt. Met de functie 'Remote tacho download' kunnen de tachograafgegevens automatisch en op afstand worden uitgelezen, gedownload, gearchiveerd en geanalyseerd. Alle bestanden worden versleuteld en draadloos verzonden naar een bestandsopslag. Deze werkwijze zorgt ervoor dat bedrijven altijd inzicht hebben in de tachograafgegevens en zeker zijn van een tijdige registratie. Zo kunnen boetes worden voorkomen.

Overzicht nieuwe functies:

• grenspassages worden automatisch geregistreerd;
• het laden en lossen van het voertuig wordt geregistreerd;
• bij het selecteren van de functie laden/lossen wordt automatisch de positie van het voertuig vastgelegd;
• bij de selectie van begin- en eindland verschijnt automatisch het land waarin het voertuig zich bevindt;
• extra beveiliging van het GNSS-signaal;
• toevoeging van een extra bewegingssignaal;
• uitbreiding van DSRC-gegevens met de maximale rijtijd, die op afstand kan worden uitgelezen.

De handhaving is hierdoor eenvoudiger en in alle Europese landen gelijk. Dat moet leiden tot eerlijkere concurrentie en een grotere verkeersveiligheid.

Vervanging van tachografen (retrofit)

Voor nationaal vervoer gelden geen vervangingsvoorschriften. Voor internationaal vervoer is dat wél het geval. De overgang van analoge en digitale tachografen naar de smart tacho 2 verloopt stapsgewijs:

• Voertuigen met een analoge of digitale tachograaf: ombouw uiterlijk 1 januari 2025;
• Voertuigen met smart tacho 1: ombouw uiterlijk 19 augustus 2025.

Beveiligde OSNMA-versie (G2V2)

Vanaf 24 december 2025 moeten nieuw geregistreerde voertuigen zijn uitgerust met de OSNMA smart tacho 2 (G2V2). OSNMA staat voor Open Service Navigation Message Authentication. Deze versie biedt bescherming tegen manipulatie van navigatiegegevens en verhoogt de betrouwbaarheid van de positiebepaling. De verplichting om bestaande tachografen te updaten is voorlopig vervallen, maar de Europese Commissie kan dit later alsnog verplicht stellen. Tachografen die uiterlijk op 23 december 2025 zijn geïnstalleerd, vallen onder deze overgangsregeling.

Tachograafkaarten en compatibiliteit

De smart tachograafkaarten kunnen worden gebruikt in tachografen van de eerste generatie. Omgekeerd kunnen de eerste generatie-kaarten ook in een smart tachograaf worden gebruikt, maar dan ontbreken functies, zoals het automatisch vastleggen van locatiegegevens. Werkplaatskaarten van de eerste generatie werken niet met slimme tachografen; kalibratie is alleen mogelijk met een werkplaatskaart van de tweede generatie.

Verplichting per 1 juli 2026

Vanaf 1 juli 2026 geldt de smart tacho2-verplichting ook voor voertuigen en combinaties vanaf 2500 kilo toegestane maximummassa (tmm) in het internationale vervoer. Voor eigen vervoer waarbij het rijden niet de hoofdactiviteit is, geldt een vrijstelling. De rijtijd mag dan maximaal 30 procent van de arbeidstijd uitmaken, wat de chauffeur bij controle moet kunnen aantonen.

Heb je vragen over de tachograaf? Neem dan contact op met onze ledenservice.

Update: 5 november 2025