16-10-2024
Het wordt nu menens met CBAM
HImporteurs maken zich zorgen over rapportage
CBAM is een volgende fase ingegaan. Importeurs moeten nu de daadwerkelijke CO2-emissies van ingevoerde producten opvoeren in hun rapportage aan de Europese Commissie. Importeurs en leveranciers horen er samen voor te zorgen dat deze gegevens kloppen.
Voor importeurs van koolstofintensieve producten is er een nieuwe fase aangebroken van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Deze verordening van de Europese Unie (EU) corrigeert aan de grenzen de CO2-uitstoot die vrijkomt bij de productie van bepaalde goederen buiten de Europese Unie (EU). Sinds het derde kwartaal van 2024 wordt van importeurs verwacht dat ze de werkelijk ingebedde CO2 emissies rapporteren van de geïmporteerde ‘CBAM’-producten die ze afnemen van producenten uit derde landen.
Tot die tijd konden importeurs nog gebruikmaken van standaardwaarden van de Europese Commissie. De rapportage moet binnen een maand na het einde van elk kwartaal zijn ingeleverd bij de Europese Commissie. Het toezicht op een correcte uitvoering van de verordening wordt uitgevoerd door de Douane, in samenwerking met de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa).
Nog wat details: CBAM is een aanullende maatregel op het Europese Emissions Trading System (ETS). Dit is het emissiehandelssysteem dat producenten van bepaalde CO2-intensieve goederen (ijzer en staal, cement, meststoffen, aluminium, elektriciteit en waterstof) verplicht te betalen voor de uitstoot van broeikasgassen. Om te voorkomen dat bedrijven hun productie om die reden verplaatsen naar derde landen, legt de EU met CBAM een heffing op bij de import van deze goederen uit landen die geen soortgelijk systeem hebben. De heffing moeten de importeurs vanaf 1 januari 2026 betalen – het moment waarop CBAM volledig in werking treedt.
“Wat de zaak compliceert, is dat producenten vaak onderdeel zijn van een keten”
evofenedex
Inspanningsverplichting
Zover is het nog niet, maar de overgangsfase loopt inmiddels wel al een jaar en importeurs moeten aan steeds meer eisen voldoen. Omdat de precieze werking van het systeem vragen oproept, hielden de NEa en de Douane onlangs online een zogeheten Q&A-sessie. Daaruit bleek onder meer dat er vragen zijn over de werkelijke emissiegegevens. Tot en met het tweede kwartaal van 2024 hebben importeurs kunnen oefenen met het opstellen van de verplichte CBAM-rapporten door de door de Europese Commissie verstrekte standaardwaarden te gebruiken. Vanaf het derde kwartaal moeten ze de daadwerkelijke CO2 uitstoot van het geïmporteerde product in het rapport opnemen en in Brussel indienen. Maar hoe komen ze aan die gegevens? Het simpele antwoord is om ze op te vragen bij de leverancier. Om die reden heeft de Europese Commissie een handleiding in vele talen opgesteld om niet-Europese leveranciers te instrueren welke gegevens ze moeten aanleveren. Maar of dit in de praktijk werkt, moet nog blijken. Veel importeurs vragen zich daarom af hoe ze kunnen rapporteren als de werkelijke emissiegegevens niet bekend zijn. Het advies van de NEa, zo bleek tijdens de Q&A-sessie, is: rapporteer altijd. Desnoods met standaardwaarden of schattingen, maar omkleed dit wel met redenen. Op de importeur rust immers een inspanningsverplichting om de gegevens te achterhalen, óók als het nodig is om daar voor de producenten onder druk te zetten.
“Het is nog niet bekend wie deze rol op zich neemt en hoe”
Bevoegde partijen
Ook bij de leden van evofenedex leven zorgen over de rapportage van de werkelijke emissie gegevens die ze vanaf het derde kwartaal 2024 moeten indienen bij de Europese Commissie, aldus Agnieszka Brodacz, specialist Customs & Trade Compliance bij de ondernemersvereniging. “Bij producenten in derde landen heerst nog onduidelijkheid. Welke gegevens zijn precies nodig? Er zijn wel richtlijnen van de Europese Commissie, maar dat zijn ingewikkelde boekwerken van driehonderd pagina’s. Wat de zaak compliceert, is dat producenten vaak onderdeel zijn van een keten. De hele supplychain telt mee voor het bepalen van de emissies. Maar hebben al die leveranciers van de Europese importeurs de complete gegevens wel in beeld?”
Met name voor kleinere leveranciers kan dit een probleem zijn. Grote producenten met meerdere afnemers in Europa hoeven maar één keer moeite te doen voor meerdere klanten. Voor de toekomst heeft de Europese Commissie bedacht om een database te maken waarin producenten op vrijwillige basis hun gegevens over producten kunnen plaatsen. Europese importeurs kunnen de data die ze nodig hebben downloaden uit die database. “Maar zover is het nog lang niet”, benadrukt Brodacz.
Bovendien is er onduidelijkheid over de validatie van de gegevens: wie bepaalt of ze juist zijn? Vanaf 2026 moeten de gegevens worden geaudit en goedgekeurd door ‘bevoegde partijen’. Maar wie zijn dat? Brodacz: “Goede vraag, het is nog niet bekend wie deze rol op zich neemt en hoe. Er wordt over gedacht bij de producent op locatie het productieproces te bekijken om vast te stellen dat de emissies worden gerapporteerd, en dat deze volledig en juist zijn. Omdat dit mogelijk tot veel extra vliegverkeer leidt, is de verwachting dat in de toekomst eenvoudigere oplossingen worden gevonden. Maar dit moet allemaal nog verder worden uitgewerkt. Er is dan ook nog veel werk te doen voordat CBAM op 1 januari 2026 volledig van kracht wordt, óók door de Europese Commissie.”
Vereenvoudigde templates
Dienstverleners zijn momenteel volop bezig met het faciliteren van CBAM. De grote accountantskantoren willen automatiseringstools op de markt brengen, weet Brodacz. Hiermee kunnen producenten hun emissie gegevens delen met importeurs, waarna importeurs de gegevens kunnen uploaden in de rapportagetool van de Europese Commissie. “Dat ziet er goed uit, maar het is nog wel in ontwikkeling. Voor nu hebben we voor onze leden vereenvoudigde templates ontwikkeld. Deze zijn overzichtelijk en laten stap voor stap op een pragmatische manier zien hoe je het proces moet doorlopen en hoe de producent aan de emissiegegevens komt.”
De Q&A-sessie van de NEa en de Douane vond plaats op 10 september 2024 en is terug te kijken op de websites van beide organisaties.
evofenedex heeft voor CBAM een themagroep waarbij ruim 200 leden zijn aangesloten. In deze community sparren importeurs met elkaar over de problematiek rond de implementatie van de Europese verordening.
Frank de Kruif
Getty Images