Nieuwe handelsrealiteit in eerste jaar Trump II

Terugblik 2025

Daling dollarkoers

De dollar is sinds november 2024 met ongeveer 6 procent in waarde gedaald. De daling is nog sterker wanneer we januari 2025 als referentie nemen. Hoewel de dollar recent iets duurder is geworden, ligt de koers nog steeds onder het niveau van voor de verkiezingen. Deze ontwikkeling is niet het gevolg van actief beleid, zoals het belasten van kapitaalstromen – een voorstel dat korte tijd op tafel lag – maar vooral van de onzekerheid die sinds april ontstaat door het handelsbeleid van de Verenigde Staten (VS).

Afschaffing de-minimisregeling

De VS hebben de de-minimisregeling uiteindelijk volledig afgeschaft. In mei werden zendingen uit China als eerste uitgesloten, waardoor voor alle goederen invoerrechten golden. In september volgden ook alle overige landen. Daarmee gaat de Amerikaanse regering verder dan de eerdere voorstellen in het Congres, waarin nog werd gedacht aan een verlaging van de drempel naar 200 dollar of een beperkte uitsluiting van non-markteconomieën.

Intrekken PNTR met China 

Hoewel de permanente normale handelsbetrekkingen met China tot nu toe niet zijn ingetrokken, heeft president Trump wel stevige tarieven op Chinese goederen ingevoerd. Vier weken lang lag het tarief zelfs op 145 procent. Na de ‘wapenstilstand’ van 12 mei daalde het gemiddelde tariefniveau – inclusief sectorale heffingen – naar ongeveer 57 procent. Daarmee blijft de druk op Chinese importen aanzienlijk, ondanks het uitblijven van een formele opschorting van PNTR.

Aanscherpen exportcontroles

De VS hebben stevige beperkingen ingesteld op Chinese investeringen. Met het ‘America First Investment Policy’ worden niet alleen investeringen uit China in de VS beperkt, maar ook Amerikaanse investeringen in China begrensd. Daarnaast zijn verschillende exportcontroles ingevoerd én deels weer aangepast voor halfgeleidertechnologie. Tegelijkertijd lopen er diverse onderzoeken onder artikel 232, die hebben geleid tot sectorale heffingen op onder meer medicijnen, staal en aluminium. Voor deze productgroepen geniet China geen toegang tot de tariefplafonds die partners zoals de Europese Unie (EU) en Japan wel hebben. Daarmee sluit het beleid nauw aan bij de Republikeinse inzet om de afhankelijkheid van Chinese toeleveringsketens bij kritieke goederen te verminderen.

Tarieven als drukmiddel

De VS hebben via bilaterale onderhandelingen aanzienlijke tariefverlagingen voor hun eigen export afgedwongen. Tegelijkertijd stemden verschillende landen, zonder zelf tegenmaatregelen te nemen, in met hogere invoertarieven op Amerikaanse goederen, variërend van 19 tot 20 procent voor vrijwel alle landen in Zuidoost-Azië. In meerdere gevallen verkregen de VS bovendien afspraken over ‘nationale veiligheidsharmonisaties’, waardoor deze landen bereid zijn om Chinese componenten uit hun supply chain te weren. Daarmee gebruiken de VS tarieven nadrukkelijk als drukmiddel om meer wederkerigheid in handelsrelaties af te dwingen.

Verwachtingen voor 2026

USMCA onder druk

In 2026 start de eerste gezamenlijke herziening van de overeenkomst tussen de VS, Mexico en Canada (USMCA). De verwachting is dat dit geen beperkte revisie wordt, maar een volledige heronderhandeling. Als de drie landen er in 2026 niet uitkomen, dreigt in 2036 een mogelijk einde van het akkoord en ontstaan jaarlijkse revisies. Onderwerpen die op tafel liggen zijn onder meer de herkomstregels voor auto’s, de handhaving van arbeidsnormen en bepalingen voor digitale handel. Analisten verwachten dat de regering-Trump zal inzetten op strengere 'Buy American-regels' en hogere beschermingsmaatregelen rond het Noord-Amerikaanse handelsblok.

VS-China blijft broos

Het akkoord uit oktober, waarin de VS en China afspraken om heffingen een jaar uit te stellen, is kwetsbaar en verandert niets aan de structurele factoren die de relatie onder druk zetten. De Taiwan-kwestie, Chinese activiteiten in de Zuid-Chinese Zee, de strijd om technologische dominantie – vooral op het gebied van chips en kunstmatige intelligentie – en de blijvende industriële overcapaciteit in China blijven grote spanningspunten. Het nieuwe Chinese Vijfjarenplan tot 2030 laat bovendien geen tekenen van matiging zien. De kans is daardoor groot dat de relatie in 2026 opnieuw escaleert na een onverwachte gebeurtenis.

Hooggerechtshof weerlegt IEEPA-heffingen

Een minder zeker, maar potentieel ingrijpend scenario is een uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof over het gebruik van de International Economic Emergency Powers Act (IEEPA, 1977) voor wederkerige heffingen. Als het Hof dit gebruik onrechtmatig verklaart, kan bijna 100 miljard dollar aan betaalde heffingen in fases moeten worden terugbetaald. In de praktijk krijgt niet iedereen restitutie. Voor niet-geliquideerde invoeren kan de douane de rechten nog aanpassen, maar bij geliquideerde invoer is het bedrag definitief, tenzij er tijdig bezwaar is gemaakt. Een uitspraak tegen de IEEPA-heffingen maakt geen einde aan de tarieven zelf; de regering kan overschakelen op andere wettelijke grondslagen, zoals de artikelen 232, 301, 201, 122 of 338.

Meer analyses

In november 2024 publiceerde evofenedex drie analyses over de plannen van de toen net verkozen regering-Trump. Deze verwachtingen zijn tot nu toe zo goed als uitgekomen. De analyses zijn terug te lezen in ons dossier over de VS op de website.