Toegenomen handelsbelemmeringen: sta je machteloos of kun je er iets aan doen?

Handelsbelemmeringen verdelen we grofweg in twee categorieën: tarifaire en non-tarifaire belemmeringen. Tarifaire handelsbelemmeringen zijn maatregelen die leiden tot een kunstmatige stijging van de oorspronkelijke importprijs. Voorbeelden hiervan zijn douanerechten en import- en exportsubsidies. Bij non-tarifaire belemmeringen is vaak sprake van structurele handelsbelemmeringen door (gebrek aan) wet- en regelgeving. Hieronder geven we een overzicht van veel voorkomende handelsbelemmeringen en wat jij daar zelf aan kunt doen.

1. Handelsbelemmeringen binnen de EU 

Ervaar je belemmeringen zoals oneerlijke regels of besluiten en discriminatoire bureaucratie binnen de interne markt, dan kun je terecht bij:

a. De diverse Nederlandse ambassades of handelskantoren in het betreffende land van de Europese Unie (EU);

b. Er is ook een Europees meld- en bemiddelingspunt voor handelsbelemmeringen veroorzaakt door overheden binnen de EU: SOLVIT. Deze organisatie werkt samen met overheidsinstanties in ieder EU-land (en IJsland, Noorwegen en Liechtenstein) om (mkb-)bedrijven binnen de EU te ondersteunen bij bureaucratische problemen en verschillen in de interpretatie van wet- en regelgeving. De gratis diensten zijn hoofdzakelijk online beschikbaar. SOLVIT probeert binnen 10 weken tot een oplossing te komen.

2. Handelsbelemmeringen buiten de EU

Wanneer je als bedrijf geen toegang krijgt tot een bepaalde markt, noemen we dat een ongelijk speelveld. Oorzaken hiervan zijn bijvoorbeeld:

1. Het niet handhaven van internationale standaarden;

2. Het verlenen van oneigenlijke staatssteun;

3. Discriminatie bij de aanbesteding van overheidsopdrachten;

4. Hoge exportsubsidies;

5. Het stellen van oneerlijke inkoopeisen;

6. Het stellen van excessieve documentatievereisten.

Als je hier tegenaan loopt dan kun je terecht bij:

a. Comité Markttoegangsbelemmeringen

Het Comité Markttoegangsbelemmeringen bereidt maandelijks het Europees overleg over veel voorkomende handelsbelemmeringen voor. Bedrijven kunnen signalen van handelsbelemmeringen e-mailen naar [email protected]. Als deze belemmeringen zich voordoen op het gebied van veterinaire of fytosanitaire regelgeving, dan schakelt het ministerie van Buitenlandse Zaken hierover met de markttoezichtcomités van het ministerie van Landbouw.

De signalen bespreekt Nederland dan in het overleg met de andere EU-lidstaten, het Europese bedrijfsleven en de Europese Commissie. Als de EU een handelsakkoord heeft met het land, dan kunnen de belemmeringen op de agenda komen van de handelscomités tussen de Europese Commissie en het betreffende land. De EU bespreekt ook handelsbelemmeringen tijdens zogenoemde Trade Policy Reviews. Dit zijn bijeenkomsten van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) waarin de WTO het handelsbeleid van haar leden beoordeelt. Tot slot kan de Europese Commissie in samenspraak met Nederland en de betroffen bedrijven ook zelf in actie komen.

Informatie over bijvoorbeeld nieuwe handelsbelemmeringen ten aanzien van antidumping, handelsakkoorden en exportcontrolebeleid kun je ontvangen via de Echo-nieuwsbrief.

b. Access2Markets portal

In Europa kun je alle geregistreerde handelsvoorwaarden buiten de EU vinden op het Access2Markets portal. Dit is een Europese website waar bedrijven nieuwe handelsbelemmeringen kunnen melden en informatie kunnen vinden over:

1. Voorwaarden voor invoer op de EU-markt;

2. Voorwaarden voor uitvoer naar meer dan 130 landen buiten de EU, via de module My Trade Assistent;

3. Informatie over handel binnen de EU.

Onder 1 en 2 vinden bedrijven onder meer informatie over relevante oorsprongsregels, handelsovereenkomsten die de EU met derde landen heeft gesloten, een indicatie van eventuele tijdelijke antidumpingrechten, invoerprocedures, formaliteiten en vereisten op douanegebied. Hier staan ook voorbeelden van de relevante formulieren. In de rubriek handelsbelemmeringen kun je alle bij het directoraat-generaal Handel gemelde handelsbelemmeringen voor export naar landen buiten de EU vinden. Deze zijn ingedeeld per type maatregel en getroffen sector. Als deze beschikbaar zijn, staan de betrokken HS-codes erbij vermeld.

Handelsbelemmeringen voor een ongelijk speelveld kun je op Europees niveau op 2 manieren melden. Naast een klachtenformulier voor het melden van markttoegangsbelemmeringen is er een formulier voor schendingen van afspraken op het gebied van handel en duurzame ontwikkeling in handelsovereenkomsten en het stelsel van algemene tariefpreferenties. Deze formulieren zijn te vinden op https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/nl/contact-form. Na het indienen van de klacht krijgt de indiener bericht of er actie wordt ondernomen via de WTO.

3. Onjuistheden bij vergunningverlening en handhaving

Belemmeringen van een heel andere orde bevinden zich op het gebied van uitvoeringsprocessen. Denk hierbij aan het naleven en handhaven van verplichtingen en controleprocedures in relatie tot de import of export van goederen, veterinaire en fytosanitaire producten, strategische goederen en sanctiebeleid. Hiervoor kun je terecht bij evofenedex en de European Shippers’ Council (ESC), waarbij evofenedex is aangesloten, die de belemmeringen achtereenvolgens inbrengen in het nationale Overleg Douane Bedrijfsleven en de Europese Trade Contact Groups.

a. Problemen met een collectieve aard bij het afhandelen van controle en toezicht van Nederlandse inspectiediensten bij import en export van goederen kun je per e-mail melden bij onze ledenservice Internationaal Ondernemen;

b. Problemen met een collectieve aard door Europees beleid op het gebied van import en export van goederen kun je per e-mail melden bij de secretaris-generaal van de ESC via [email protected].

4. Belemmeringen als gevolg van verstoorde logistieke processen

Naast handelsbelemmeringen zijn ook logistieke belemmeringen de afgelopen jaren structureel een probleem geworden. Sommige belemmeringen komen voort uit veranderende wet- en regelgeving in verband met de coronapandemie, brexit en de Russische invasie van Oekraïne. Andere belemmeringen hebben te maken met markt- en mededingingszaken.

Zo zagen we de afgelopen jaren verstoringen in vervoer over zee door een gebrek aan containers op de juiste locaties en door forse prijsverhogingen. De European Shippers’ Council (ESC) heeft de Europese Commissie opgeroepen in actie te komen tegen onredelijke gedragingen van rederijen in de containerlijnvaart. ESC, waarbij evofenedex is aangesloten, waarschuwt onder andere voor de consequenties voor internationale handel en economisch herstel door het schenden van bestaande contracten, het stellen van onredelijke eisen, een wildgroei aan toeslagen en het eenzijdig ophogen van tarieven.

a. Voor problemen van collectieve aard bij de internationale logistieke afhandeling van goederen, kun je een e-mail sturen naar onze ledenservice Internationaal Ondernemen of contact zoeken met een van onze thematische raden;

b. Problemen die ontstaan door Europees beleid ten aanzien van het transport van goederen, kunnen we via de ESC voor jou aankaarten bij de transportcomités. Je kunt hiervoor een e-mail sturen naar [email protected].