Nederland dreigt terrein te verliezen in handel versproducten

Staatssecretaris Jean Rummenie van LVVN (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) bezocht onlangs groente- en fruitimporteur Kraaijeveld om de zorgen vanuit de verssector zelf te horen. Dit bedrijf in Maasland is al sinds 1985 lid van evofenedex. “De timing is opvallend: met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht neemt de politieke aandacht toe. Toch gaat het niet alleen om politiek of procedures. Uiteindelijk gaat het over de toegang tot gezond en vers voedsel tegen betaalbare prijzen. Én om het behoud van de sterke concurrentiepositie van Nederland als handelsland”, aldus douane-expert en beleidsadviseur Agnieszka Brodacz van evofenedex.

Politieke aandacht en daadkracht onmisbaar

Om de belangen van de Nederlandse handel te behartigen zitten evofenedex, GroentenFruit Huis en diverse andere stakeholders aan tafel met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de Douane en andere uitvoeringsinstanties om de processen te verbeteren. Maar het speelveld is breder, want ook de ministeries, het parlement en de Europese Commissie bepalen de koers.

“Juist daarom is politieke aandacht en daadkracht onmisbaar”, benadrukt Brodacz. “De sector is ervan overtuigd dat dit beter kan met slimmere samenwerking tussen de NVWA en het Kwaliteits-Controle-Bureau (KCB), meer transparantie vanuit Brussel en ruimte voor private laboratoriums. Alleen zo blijft Nederland een aantrekkelijk knooppunt voor de internationale handel in versproducten.”

Forse extra kosten

Een belangrijke oorzaak van de problemen is de strengere handhaving van de Europese wetgeving. Hiervoor heeft de NVWA de afgelopen maanden meerdere inspectiecentra omgezet in controlepunten. Hoewel de activiteiten grotendeels gelijk zijn aan die van de inspectiecentra, geldt in Nederland voor een bezoek aan een controlepunt nu een reistoeslag van 402,76 euro. “Omdat deze toeslag niet gold bij het bezoeken van een inspectiecentrum [die functioneren als grenscontroleposten, red.] leidt dit voor veel bedrijven tot forse extra kosten”, zegt international public affairs manager Godfried Smit, die namens evofenedex bij het bezoek van staatssecretaris Rummenie aan Kraaijeveld aanwezig was.

Nauwere samenwerking NVWA en KCB

Een andere beperkende factor is dat de monstername van zogenoemde hoogrisicoproducten uitsluitend door de NVWA mag worden uitgevoerd, ook wanneer er medewerkers van het KCB aanwezig zijn. Dit zorgt vaak voor langere doorlooptijden. Smit: “Vanuit het bedrijfsleven pleiten wij voor een nauwere samenwerking tussen KCB en NVWA om tijd en kosten te besparen en de importketen efficiënter te maken.”

Maar één laboratorium

Daarnaast mag in Nederland maar één laboratorium – gevestigd in Wageningen – analyses van de monsters uitvoeren. België daarentegen maakt ook gebruik van private laboratoriums, waaronder in Nederland gevestigde bedrijven. “Het inzetten van gecertificeerde commerciële laboratoriums zou voor Nederland aanzienlijke kosten- en efficiëntievoordelen opleveren”, aldus Smit.

Na een werkbezoek bij Kraaijeveld diende Tweede Kamerlid André Flach (SGP) in februari 2025 al een motie in om deze mogelijkheid te onderzoeken. Naar aanleiding daarvan heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een studie toegezegd, maar een concreet plan van aanpak ontbreekt nog.

Criteria niet duidelijk

De verantwoordelijkheid voor het classificeren van producten als hoogrisicoproduct ligt bij de Europese Commissie. De criteria hiervoor zijn niet echter altijd duidelijk. Zo vallen sinaasappels uit Egypte al jarenlang in deze categorie, ondanks dat inspecties weinig tot geen problemen aantonen. Dit roept vragen op over de proportionaliteit van het toezicht. Tijdens een werkbezoek van Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) aan groenten- en fruitimporteur Kraaijeveld in april 2025 is dit punt nadrukkelijk aan de orde gesteld.

Dubbele controles en vertragingen

Het KCB voert fytosanitaire en kwaliteitscontroles uit bij groenten, fruit en sierteelt. De NVWA is verantwoordelijk voor toezicht op voedselveiligheid, dier- en plantgezondheid en consumentenproducten. In de praktijk betekent dit dat verse producten, waarbij elke dag extra transittijd de kwaliteit beïnvloedt, regelmatig worden geconfronteerd met dubbele controles en langere doorlooptijden.

Om de doorlooptijden te monitoren en verbeteren, heeft de NVWA samen met de Douane recent een nieuwe Service Level Agreement vastgelegd. Toch spelen de kosten een minstens zo belangrijke rol. Verschillende bedrijven signaleren inmiddels een verschuiving van goederenstromen naar andere Europese havens, zoals Antwerpen.

Foto: ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.

Verkiezingsdebat 8 oktober

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober organiseren we op 8 oktober vanuit ons magazijn in Zoetermeer het Verkiezingsdebat handel en logistiek. Tijdens dit debat krijg je als ondernemer een unieke kans om rechtstreeks te horen hoe kandidaat-Kamerleden denken over de toekomst van handel en logistiek. Je bent van harte welkom om erbij te zijn en mee te luisteren naar de plannen die jouw bedrijfsvoering direct kunnen raken.