EU-China-top overschaduwd door handelsspanningen

Oorspronkelijk was het de bedoeling om met deze top stil te staan bij 50 jaar bilaterale betrekkingen tussen de Europese Unie (EU) en China. Deze feestelijke gelegenheid zou het startpunt vormen voor een hernieuwde samenwerking na een aantal moeizame jaren. In plaats daarvan werd het programma flink uitgedund en waren de verwachtingen scherp naar beneden bijgesteld.  

Geen feestelijke mijlpaal 

Normaal gesproken zou het de beurt van Brussel zijn om te hosten, maar Xi Jinping weigerde naar Brussel te reizen. Daarom werd besloten de top te verplaatsen naar Beijing om overleg op het hoogste niveau toch mogelijk te maken. Daarnaast zou de top eigenlijk twee dagen duren, maar werd vorige maand ingekort tot één dag. De traditionele EU-China High-Level Economic and Trade Dialogue, ter voorbereiding van de top, werd ook geannuleerd door een gebrek aan voortgang met betrekking tot handelskwesties.  

Handel en veiligheid als knelpunten 

De EU heeft twee hoofdgebieden van zorg in de relatie met China, namelijk op het gebied van handel en veiligheid. Op handelsgebied wil de EU dat China:  

• De Chinese overproductie aanpakt in sectoren zoals auto’s, chemie en staal, omdat die Europese industrieën bedreigen. 
• De toegang van Europese bedrijven vergroot op de Chinese markt, waar ook het recente dispuut over medische instrumenten om draaide.  
• Het Chinese handelsoverschot ten opzichte van de EU terugdringt.  

Op veiligheidsgebied is de EU met name ontstemd over de steun die China biedt aan Rusland op diplomatiek en materieel vlak. Het recent aangenomen 18e sanctiepakket raakt inmiddels ook Chinese regionale banken die Rusland zouden helpen om sancties te omzeilen. Daarnaast zijn er groeiende zorgen over Chinese cyberaanvallen.  

China zoekt toenadering 

Anderzijds wil China gebruikmaken van het wispelturige en agressieve handelsbeleid van de Verenigde Staten om zichzelf te positioneren als stabiele handelspartner. China zoekt toenadering tot de EU om het continent dichter naar zijn kant toe te krijgen. Een van de wensen is het herintroduceren van het bilaterale investeringsakkoord – de Comprehensive Agreement on Investment (CAI) – dat in 2020, aan het einde van de eerste termijn van president Trump, werd getekend. Het akkoord werd begin 2021 in de ijskast gezet vanwege Chinese vergeldingssancties tegen Europarlementariërs, nadat de EU China had bekritiseerd vanwege de behandeling van de Oeigoerse bevolking in Xinjiang. Begin dit jaar deed China een symbolische handreiking door zijn sancties op te heffen. Er is echter weinig kans dat de CAI – inmiddels inhoudelijk achterhaald – een tweede leven krijgt.  

Geen resultaten

Hoewel de twee partijen elkaar kunnen vinden in uiterlijke steun voor de multilaterale handelsorde, verschillen ze sterk over de wijze waarop die moet worden ingevuld. Zo heeft de EU, uit zorgen voor Chinese handelsomleidingen, een ‘Import Surveillance Taskforce’ opgezet. Dit was ook tegen het zere been van Beijing. Tegelijkertijd uit Brussel kritiek op de Chinese uitvoervergunningen voor zeldzame aardmetalen, waarmee China haar monopolie misbruikt. 

Zoals verwacht zijn de EU en China zijn niet verder komen dan een onbevredigende status-quo. Buiten een gedeelde intentie om meer samen te werken op verduurzaming is er qua handel weinig progressie gemaakt. De onderlinge afstand is juist toegenomen, terwijl China gebruik probeert te maken van verdeeldheid tussen lidstaten om toegang tot de Europese markt te behouden.